ՍիվիլՆեթը զրուցել է Երևանի ավագանու ընտրությունների ՀԱԿ-ի ցուցակի անդամ Արամազդ Ղալամքարյանի հետ: Նրա կարծիքով՝ երևանցու համար կա կոնկրետ խնդիր՝ բյուջեն արդյունավետ ծախսելու, հանրային օգուտ ապահովելու, հանրային ապրանք ապահովելու՝ որակյալ, հաշվետու և թափանցիկ ձևով:
— Արամազդ, ՀԱԿ-ն այս ամբողջ ընթացքում շատ պասիվ դերում էր և ակտիվացավ այն ժամանակ, երբ պետք է սկսվեին Երևանի ավագանու ընտրությունները: Հիմա նախընտրական քարոզարշավն է սկսվել: Որպես ավագանու անդամի թեկնածու՝ Դուք ի՞նչ ակնկալիքներ ունեք մի իրավիճակում, երբ յուրաքանչյուր ընտրությունից հետո դրա արդյունքները վիճարկելու խնդիր է առաջանում է:
Ինչպե՞ս եք պատկերացնում, որ նույնիսկ 90 տոկոս քվե ունենալու դեպքում ՀԱԿ-ը կկարողանա Երևանում իշխանություն վերցնել:
— Նախ՝ անդրադառնամ հարցի առաջին հատվածին, որն այնքան հարց չէր, որքան պնդում էր Կոնգրեսի պասիվության մասին: Միայն մասամբ եմ համամիտ, որովհետև միակ քաղաքական ուժը, որը հստակ արտահայտել է իր դիրքորոշումը և ճանաչել է Րաֆֆի Հովհաննիսյանին՝ որպես հաղթած նախագահ, եղել է ՀԱԿ-ը՝ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի գլխավորությամբ: Երկրորդ՝ մեր ակտիվիստները, մեր շարքերից շատ-շատերը մասնակցել են ակցիաներին և եղել են ամենաակտիվ տեղերում: Բայց կար մի հանգամանք, որը շատ կարևոր էր:
Ինչպես Տեր-Պետրոսյանը ձևակերպեց՝ մենք տեսնում ենք՝ ինչ է անում ժողովուրդը, բայց չենք տեսնում՝ ինչ է անում առաջնորդը, այն պահին, երբ մենք տեսնենք ռեալ քաղաքական քայլեր, ռեալ աշխատանք, ռեալ գործ, մենք կգանք, կմիանանք: Համենայնդեպս, ես այդպես եմ կարծում, ու արդեն նորաստեղծ կուսակցության առաջնորդն էլ դա ընդգծեց և ասաց, որ մենք պատրաստ ենք դրան:
Հարցի երկրորդ մասը՝ ընտրությունների վերաբերյալ: Իհարկե, եթե տեղի ունենա մի քանի քաղաքական ուժերի կոնսոլիդացիա, որպեսզի հնարավորինս ապահովենք ընտրությունների թափանցիկությունը, արդարությունը, շատ լավ կլինի: Բայց ես անձամբ կուզենայի քաղաքացուն տեսնել որոշում կայացնելիս, ես կուզենայի ուսուցչին, ոստիկանին, հանձնաժողովի անդամին, դիտորդին, վստահված անձին տեսնել ինքն իր ներսում որոշում կայացնելիս՝ չմասնակցել ընտրակեղծիքներին: Վերջիվերջո, եկեք հասկանանք, թե իշխանափոխության նպատակը որն է: Ինքնանպատակ չէ դա, այսինքն՝ եթե մենք համարում ենք, որ այ այսպիսի Երևանը լավն է, եկեք կեղծենք, զբաղվենք, քայլենք փողոցներով:
— Արամազդ, Ձեր նշածը ցանկություն է, որի մասին խոսում են գրեթե բոլոր ընտրություններից առաջ, և բոլոր ընտրությունների ընթացքում Ձեր նշած ուսուցիչները, ժեկի աշխատողները, դասախոսները զբաղված են այն ամեն ինչով, ինչով զբաղված են: Այսինքն՝ նրանց մոտ որևէ փոփոխություն տեղի չի ունենում:
— Գիտեք, ես չեմ ուզում հասարակությունը բաժանել մենք-ի ու նրանք-ի: Այդ ուսուցիչը մեկիս մայրն է, քույրն է, կինն է, ամուսինն է, մենք ենք, այդ մենք ենք: Եթե մենք՝ երևանցիներով, չենք ուզենալու փոփոխություն, ուրեմն մենք արժանի ենք այսպիսի Երևանի, մենք արժանի ենք կեղտոտ Երևանի, օդ չունեցող, փոշոտ Երևանի, մենք արժանի ենք այն Երևանին, որտեղ անպատիժ կրակում են, այն Երևանին, որտեղ կառուցապատումը ուղղակի որևէ կարգավորման չի ենթարկվում, կաշառքով կարող են ապականել մի ամբողջ բակ, ու դու՝ որպես քաղաքացի, անօգնական կանգնես այդ բակի մեջտեղում: Եթե մենք ուզում ենք այդպիսի Երևան և՛ մեզ համար, և՛ մեր երեխաների համար, ի՞նչ ասեմ, եկեք անենք այդպես, կեղծե՛նք, անենք այն, ինչ արել ենք:
— Այստեղ ընդհանուր շահի գիտակցումը շատ դեպքերում զիջում է անձնական շահին: Այսինքն՝ անձնական շահը ավելի դոմինանտ է դառնում հանրային շահի նկատմամբ: Ձեր նշած խնդիրը բոլորը գիտեն, սակայն երբ գալիս է գործ անելու ժամանակը, նրանք վարվում են այլ կերպ:
— Միայն մասամբ եմ համամիտ, որովհետև ես նայում եմ վերջին վեց-յոթ տարիներին և տեսնում եմ դինամիկա: Ես տեսնում եմ ակտիվացած երիտասարդություն, որը վերջին հինգ տարիներին քաղաքականապես ակտիվ չի եղել, չի մասնակցել հանրահավաքների, չի կարդացել թերթեր, հոդվածներ: Ես տեսնում եմ, որ նրանք ներգրավվում են, տեսնում եմ քաղաքականությամբ զբաղվող մի նոր սերունդ, որը անտարբեր չէ, չի կոտրվել, զրկանքներին դիմացել է ու պատրաստ է փոփոխություն անել: Որ նայեք մեր ցուցակին, կտեսնեք, որ այն ներկայացնում է այդպիսի երիտասարդների:
— Քաղաքական երիտասարդության մասին խոսեցիք: Երբ 2009թ. ՀԱԿ-ը մասնակցում էր Երևանի ավագանու ընտրություններին և չվերցրեց մանդատները, շատերը քննադատում էին Կոնգրեսին, որ նա գնում է հին գվարդիայով, նույնիսկ Մարտի 1-ից հետո չգնաց փոփոխությունների, չերիտասարդացրեց ցանկերը, սերնդափոխություն չարեց: Այն ժամանակ սխալ մարտավարությո՞ւն էր ընտրվել, հիմա փոխե՞լ եք մարտավարությունը, թե՞ սա բնականոն գործընթաց էր:
— Ինձ թվում է՝ երկուսն էլ, այսինքն՝ չկա անսխալական անձ, չկա անսխալական մարդկանց ինչ-որ հավաքականություն, դաշինք կամ կուսակցություն: Ես չեմ բացառում, որ մենք ունեցել ենք սխալներ, բայց ես համամիտ չեմ, որ կարելի էր, օբյեկտիվ հանգամանքները հաշիվ չառնելով՝ առաջ մղել, Մարտի 1-ից մի տարի անց ավանգարդում դնել երիտասարդների, և դա այն դեպքում, երբ մենք ունեինք քաղբանտարկյալներ, շատ ավելի լարված էր մթնոլորտը, շատ ավելի պայթյունավտանգ էր: Եվ հետո՝ եկեք անաչառ գնահատենք, ինչքան էլ մենք լավը լինենք, նկատի ունեմ՝ երիտասարդ սերունդը, 2009թ. մենք այլ էինք, այսօր մենք այլ ենք: Մենք՝ որպես ռեսուրս, այսօր շատ ավելի կայացած ենք ու օբյեկտիվորեն արժանացել ենք այդ վստահությանը: 2009թ. մենք նորելուկներ էինք, հիմա, երբ մենք հետ ենք նայում, հասկանում ենք, թե շատ հարցերում ինչքան միամիտ ենք եղել: Այս համալսարանը, որ մենք անցանք, մեզ պատրաստեց հիմա ստանձնել նաև այդ դերը և 40-հոգանոց հսկայական ցուցակով ներկայանալ Երևանի ընտրություններին:
— Ընտրությունների մասին խոսելիս ծրագրերն անտեսվում են, առաջ է գալիս ընտրությունների գործընթացի՝ ընտրությունները չկեղծելու խնդիրը: Ինչպիսի՞ գործուն մեխանիզմներ պետք է ներդրվեն, որպեսզի հնարավոր լինի ընտրությունները վերահսկել:
— Գիտեք, կարող ենք շատ մեխանիզմներ մշակել, բայց, վերջիվերջո, հանգելու ենք մարդու ներսի կամքին: Դիտորդներ, վստահված անձինք, լրագրողների խմբեր, շրջիկ խմբեր, կնիքի թանաքը փորձաքննության ենթարկող խմբեր, սակայն, վերջիվերջո, հանգելու ենք յուրաքանչյուրի ներսում կայացվող որոշմանը: Այո՛, մենք դրա փորձը ունենք և այս ընտրություններին պատրաստվում ենք նույն կերպ՝ բոլոր տեղամասերը հսկելով՝ ոչ թե մի հոգով, այլ մի քանի հոգով, վստահված անձանց ինստիտուտը ուժեղացնելով, փորձելով սահմանել դիտորդների, լրագրողների խմբերի հասարակական վերահսկողություն սահմանել: Թեկնածուները նաև իրենք դեր ունեն, այսինքն՝ կմասնակցեն հաշվարկի գործընթացին: Այս ամենը արվում է: Բայց ես ուզում եմ հարգել մեր ընտրողին: Ես հարգում եմ իմ ընտրողին, ես չեմ ուզում նրա մասին մտածել որպես հանցագործի, ես չեմ ուզում այդ կանխավարկածը իմ մտքում գնալ և ներկայանալ որպես թեկնածու: Ո՛չ, ես չեմ ուզում, որ իմ մասին մտածեն՝ որպես 5 հազ. դրամով կաշառվողի և իր երեխայի ապագան դրանով որոշողի: Ես դա չեմ ուզում և չեմ պատրաստվում դա անել: Դրա համար ես կոչ եմ անում հայելու դիմաց կանգնել և նայել սեփական աչքերին ու տեսնել՝ այդ քո քայլը դու քո աչքերում արդարացնո՞ւմ ես, թե՞ ոչ:
— Քաղաքական օրակարգում այսպիսի հարց կա՝ ավագանու ընտրությունները քաղաքակա՞ն են, թե՞ կենցաղային: Դուք այս ընտրություններին ավելի շատ գնում եք որպես քաղաքակա՞ն խնդիր լուծելու, թե՞ բակեր, վերելակներ վերանորոգելու համար:
— Ինձ համար չկա «թե», ինձ համար կա «և-և», ու դա, իմ կարծիքով, օբյեկտիվ ճշմարտությունն է: Տեսե՛ք, Երևանի բյուջեն փոքր բյուջե չէ՝ մոտ 150 մլն դոլարի բյուջե է: Այսինքն՝ երևանցու համար կա կոնկրետ խնդիր՝ բյուջեն արդյունավետ ծախսելու, հանրային օգուտ ապահովելու, հանրային ապրանք ապահովելու՝ որակյալ և հաշվետու, թափանցիկ ձևով դա անելու: Ես նայում էի ավագանու արձանագրությունները՝ ոչ մի դեմ և ոչ մի ձեռնպահ չկա քվեարկություններում: Ավագանին հաստատել է բոլոր հարցերը, որևէ հանրային լսում չկա, որևէ համայնքային հանրաքվե չկա, որի իրավունքը ունեն Սահմանադրությամբ: Ավագանին որևէ քննիչ հանձնաժողով, քննող, վերահսկող հանձնաժողով չի ստեղծել:
— Խոսքը ընդհանո՞ւր ավագանու, թե՞ իշխող կուսակցության ներկայացուցիչների մասին է:
— Ընդհանուր ավագանու: Քվեարկություններին նայեք ու կտեսնեք, որ ՀՀԿ-ն և ԲՀԿ-ն ոչ մի հարցում դեմ կամ ձեռնպահ չունեն: Այսինքն՝ մենք ունենք նաև ռեալ կառավարչական խնդիր, մենեջերական խնդիր: Ունենք բյուջե, նախ՝ ապահովել բյուջեի մեծացում, և երկրորդ՝ բյուջեի թափանցիկ և հաշվետու ձևով արդյունավետ ծախսում՝ ի բարօրություն երևանցու:
Մենք ունենք նաև քաղաքական խնդիր, որովհետև ընտրողը ընտրում է կուսակցությունների միջև, և քանի որ Երևանը Հայաստանի Հանրապետության մի հսկայական մասն է, Երևանում իշխող կուսակցության մենաշնորհը վերացնելը ինքնանպատակ չէ: Այսինքն՝ պետք է փոխել արժեքները, պետք է իշխանությունը վերադարձնել քաղաքացուն, ինչը մեր կարգախոսն է: Գոնե Երևանում, եթե մենք դա ապահովենք, կլուծենք նաև քաղաքական խնդիր:
Զրուցել է Դերենիկ Մալխասյանը
Հարցազրույցն ամբողջությամբ դիտե՛ք Civilnet.am կայքում:
