Օֆշորային սկանդալը կունենա երկրորդ մաս

«Իմ անունով բացեք ընկերություն և 10 միլիոն էլ փող դրեք»,- հեգնում է Էդիկ Բաղդասարյանը:

Hetq.am լրատվական կայքի գլխավոր խմբագիր Էդիկ Բաղդասարյանը ուրբաթ հյուրընկալվել էր «ՍիվիլՆեթի» «Ազատությունից 100 մետր» հաղորդմանը, որտեղ խոսել է վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի անվան հետ կապվող օֆշորային թեմայի մասին: Բաղդասարյանի խոսքից որոշ հատվածներ ներկայացված են ստորև:

— Փայլակ Հայրապետյանի փաստաբաններից մեկը նրան խորհուրդ էր տվել դիմել ինձ: Այդ մարդը զանգեց մի օր, ասաց՝ ուզում եմ Ձեզ հետ հանդիպել, ասացի՝ լավ հանդիպենք, և հանդիպեցինք: Մի քանի ժամ լսեցինք նրան, հետո ասացի՝ ինչ փաստաթղթեր ունեք, ինչ ունեք ձեզ մոտ, տվեք՝ նայենք: Բավական շատ փաստաթղթեր կային՝ սկսած բիզնես ծրագրից, որը կազմել էր «Ամերիա» բանկը: Բիզնես ծրագիրը հենց տեղում նայեցի ու հասկացա, որ ինչ-որ բան այն չէ: Ասացի՝ լավ, սա պետք է մեզ տաս, որ նայենք, որովհետև շատ նամակագրական փաստաթղթեր կային տարբեր կազմակերպությունների, ընկերությունների հետ: Նայեցինք, մի քիչ ուսումնասիրեցինք փաստաթղթերը և տեսանք, որ իսկապես այս մարդու ունեցվածքը, կարծես թե, կազմակերպված ձեռքից խլելու նախագիծ է եղել:

— Այսինքն՝ 30 միլիոնի գույքը 10 միլիոնով, կարծես թե, վերցրե՞լ են:

— Չգիտեմ, թե ինչքանով են այդ հաշվարկները ճիշտ: Փայլակ Հայրապետյանն ասում է, որ քիչ են հաշվարկել, բայց փաստն այն է, որ գույքի մի մասն արդեն բանկի տրամադրության տակ է, մի մասն էլ… դատական պրոցեսները դեռ շարունակվում են, բայց կարելի է հայտարարել, որ Փայլակ Հայրապետյանը տուժող է, որովհետև նա իր գույքը այս ամենի արդյունքում կորցրել է: Հաշվի առնելով, որ սա ադամանդագործության զարգացման կառավարության ծրագրի շրջանակում է եղել՝ իսկապես արդեն մեզ համար էլ բաներ կային, որ միանգամից սկսեցինք զբաղվել, տեսանք, որ հետևը մի բան կար: Եթե նախկին հոդված գրողները այս փաստաթղթերը նայեին, գուցե նրանք էլ մի տարի առաջ բացահայտեին:

— Այսինքն՝ հնարավո՞ր էր մեկ, երկու տարի առաջ բացահայտել:

— Այո՛, մեկ տարի առաջ հնարավոր էր բացահայտել, եթե նորմալ զբաղվեին:

— Դժվա՞ր էր բացահայտել, որ կիպրոսյան օֆշորում Տիգրան Սարգսյանի ու Կճոյանի….

— Իրականում մի քիչ դժվար է, նրանց պետական ռեգիստրի կայքում կա դրված, եթե դու չիմանաս, թե ինչպես պետք է գրանցվել, որովհետև իրականում վճարելու համար գրանցվում ես մի ուրիշ կայքում, հետո գալիս ես այս կայքում սկսում ես պատվիրել, մի քիչ բարդ է: Այսինքն՝ կարող է փորձես ու չկարողանաս միանգամից ձեռք բերել: Եթե նկատել եք, այս հոդվածի մեջ մենք հրապարակել ենք նաև երեք ուրիշ օֆշորային ընկերություններ, և ես զարմացել եմ, որ մինչև հիմա որևէ ուրիշ լրատվամիջոց չի փորձել պարզել, թե մյուսների սեփականատերերը ովքեր են: Ի վերջո, կարող է պարզվել՝ նրանք էլ են ինչ-որ պաշտոնյաներ: Բոլոր լրատվամիջոցները ինչ-որ հոդվածներ շարունակում են գրել, բայց ոչ մեկն այդպես էլ մինչև հիմա չի փորձել դա պարզել: Այդքան էլ բարդ չէ, եթե մի քիչ չարչարվես, կարող ես հասնել դրան: Այսինքն՝ ինչ-որ քայլեր է պետք անել, ուղղակի պետք է կարդալ, թե ինչպես պետք է ստանալ պետռեգիստրից այդ տվյալները:

Այս փաստաթղթերից այս ընկերությունների անունները դուրս եկան, և մենք սկսեցինք զբաղվել: Հիմնական փողը փոխանցված էր օֆշորում գրանցված մի ընկերության՝ ABC Global Limited անունով՝ 7 միլիոնից ավել փող էր փոխանցված: Մենք առաջինը պատվիրեցինք այդ ընկերության տվյալները, որոշեցինք պարզել, թե ովքեր են սեփականատերերը: Սովորաբար սեփականատերերը չեն երևում:

— Այսինքն՝ անհայտ անուն-ազգանուններ:

— Անհայտ անուն-ազգանուններ կամ նորից ինչ-որ ձեռնարկություններ: Այս ABC Global Limited-ը հենց այդպիսին էր՝ երեք սեփականատեր ուներ, երեք տարբեր ընկերություններ էին: Ամեն մի բանի համար 10 եվրո էինք վճարում, դրա համար առաջին պահից հետո ասացի՝ լավ, եկեք հիմա այսքան փող պետք է ծախսենք, էլի նորից ընկերություններ, գուցե չանենք: Բայց հետո մի երկու անգամ պտույտ տալով տեղում՝ ասացի՝ լավ, եկեք մի հատ էլ անենք: Մեկ հատ էլ արեցինք, և դուրս եկան այս երեք ազգանունները, որ մենք հրապարակեցինք:

— Wlispera Holdings Limited-ի մասի՞ն է խոսքը:

— Այո՛, և տեսանք այդ անուն-ազգանունները:

— Այսինքն՝ բաց ու հրապարակայի՞ն էր դրված:

— Բաց, հրապարակային՝ Կիպրոսի պետական ռեգիստրի կայքում դրված էր: Դրանից հետո միանգամից չհրապարակեցինք, որովհետև պետք էր նաև կապ հաստատել Սիերա Լեոնեի ինչ-որ ընկերության հետ: Դրանից հետո սկսեցինք նաև մյուս օֆշորային ընկերությունները պատվիրել, ի վերջո, պարզեցինք, թե ովքեր են սեփականատերերը, փորձեցինք նաև մյուս սեփականատերերի հետ կապվել: Դա դեռ ընթացքի մեջ է, չնայած դրանցից մեկի տնօրենի հետ արդեն կապվել ենք, հարցազրույց ենք արել, որը Հայաստանում եղել է, հանդիպել է վարչապետի հետ:

— Երկրորդ մա՞սն է պատրաստվում:

— Այո՛, շարունակելի է լինելու: Գրել էինք՝ շարունակելի է: Ուղղակի պայմանավորվածություն ունեմ այդ ընկերությունների հետ, այսինքն՝ դեռ չեմ ուզում հրապարակել, որովհետև կարող է կապը կտրվել ինչ-որ հրապարակումից հետո: Բելառուսներ կան, որոնց հետ փորձում ենք կապվել, որովհետև ուզում ենք պարզել, թե ովքեր են նրանք…, կամ Ռուսաստանից մի ռուս կա, որն առնչվում է այդ ընկերությանը:

— Այսինքն՝ ցանց է, որտեղ շատ դժվար է հասկանալ, թե ով ում բարեկամն է, ով ում է փող փոխանցում:

— Իրականում դժվար է, որովհետև ամեն մի սխալ կարող է իսկապես ճակատագրական լինել մեզ համար, դրա համար փորձում ենք հնարավորինս ստուգել ամեն ինչ:

— Բայց, ամեն դեպքում, ոչ սխալ հրապարակում, այսինքն՝ անուն-ազգանուններով, հասցեներով, որտեղ մեկը վարչապետ է, և այդ հրապարակման վերաբերյալ արձագանքները իշխանությունների կողմից տարօրինակ էին: Սկզբից Տիգրան Սարգսյանն ասաց, որ հերյուրանք է դա, նման բան չկա, զրպարտություն է, հետո կտրուկ փոխվեց վերաբերմունքը՝ դիմեցին դատախազություն՝ պարզելու, թե ով է Տիգրան Սարգսյանի անունով ընկերություն գրանցել: Ըստ Ձեզ՝ վերաբերմունքի այս փոփոխությունն ինչո՞վ էր պայմանավորված:

— Չգիտեմ, իրենց պետք է հարցնեք, որովհետև մեր առաջին արձագանքը, երևի կարդացել եք, մենք երբեք կեղծիքներ չենք հրապարակում, հետո ապուշ չենք, որ նման կեղծիք հրապարակենք: Իմաստը ո՞րն է, եթե կեղծիք ես հրապարակում, դա պետք է բացահայտվի, չէ՞: Ոնց կարող ես պետական ռեգիստրի փաստաթղթերը կեղծես ու կեղծ հրապարակես: Ի դեպ՝ հայկական այս օֆշորի պատմությունը նախադեպային է, որովհետև ինչքան էլ ուսումնասիրեք ինտերնետում, դեռ չի եղել դեպք, որ բաժնետերերից որևէ մեկն ասի, որ ինքը տեղյակ չէ: Այսինքն՝ աշխարհում այդպիսի նախադեպ չկա, բազմաթիվ, հազարավոր հոդվածներ կարող եք գտնել, և չի եղել որևէ մեկը, որ ասի՝ ես տեղյակ չեմ եղել […]:

Բաժնետերերից երկուսը ասել են, որ իրենք տեղյակ չեն, չնայած, օրինակ, երկու օր առաջ, կարծեմ, Սամվել Կճոյանն այդպիսի հայտարարություն արեց: Բայց նրան չհավատալու հիմքեր մենք ունենք, որովհետև մի քանի տարի առաջ, եթե հիշում եք, նրա անունը նաև կապված էր զենք ունենալու հետ: Հիշո՞ւմ եք՝ տարիներ առաջ հանցագործություններ էին տեղի ունենում, որոնք կատարվում էին նախկին վարչապետ Անդրանիկ Մարգարյանի նվիրած զենքերով: Այդ ժամանակ մենք մի քանի անգամ հարցում արեցինք՝ փորձելով պարզել, թե Անդրանիկ Մարգարյանն ում է զենք նվիրել: Այն ժամանակ չէին պատասխանում, անցան տարիներ, վարչապետը փոխվեց՝ Տիգրան Սարգսյանն էր, էլի ինչ-որ նման դեպք եղավ, ու պարզվեց՝ վարչապետի նվիրած զենքով էր: Նորից հարցում ուղարկեցինք՝ պարզելու, թե Անդրանիկ Մարգարյանն ում է էլի զենք նվիրել, միաժամանակ հարցման մեջ գրել էինք՝ Տիգրան Սարգսյանը ո՞ւմ է զենք նվիրել:

Պատասխանը ստացանք, նորից Անդրանիկ Մարգարյանի հատվածը չտրամադրեցին, ասացին՝ դա փակ ինֆորմացիա է: Տիգրան Սարգսյանի ժամանակահատվածը կար, այնտեղ բազմաթիվ ազգանուններ կային, և մի տեղ կար Սամվել Կճոյան անուն-ազգանունը:

Պարզեցինք՝ որ Հայաստանում այլ Սամվել Կճոյան չկա: Զանգեցինք առաջնորդարան և հարցրեցինք՝ Կճոյանը զենք ունի, թե ոչ: Ասացին՝ կպարզենք ու կպատասխանենք: Զանգեցին, ասացին՝ ոչ: Մենք ասացինք՝ բայց մենք կառավարությունից պատասխան ունենք, որ Սամվել Կճոյանը պարգևատրվել է զենքով, ասացին՝ այդ դեպքում ուղարկեք մեզ, նայենք: Մենք ուղարկեցինք այդ փաստաթուղթը, հետո ասացին՝ այո:

— Այսինքն՝ բոլոր հիմքերը կան Կճոյանին չհավատալու:

— Այո՛, բացի դրանից ուրիշ փաստեր էլ կան, որը, չգիտեմ, գուցե ասեմ այսօր: Կճոյանը գոնե երկու անգամ Աշոտ Սուքիասյանի հետ եղել է Կիպրոսում:

— Դա ապացուցվա՞ծ փաստ է:

— Դա արդեն 100 տոկոսով ապացուցված է:

— Այդ օֆշորային գործարքների ժամանակահատվածո՞ւմ:

— Հիմա մեկի ամսաթիվը ճշտել ենք, որը չի համապատասխանում, ավելի ուշ է: Չենք կարողանում ասել՝ առաջինը երբ է, որովհետև, կարծես թե, երեք անգամ են եղել: Դեռ մյուսի ամսաթիվը չենք ճշտել, բայց ժուռնալիստական ինտուիցիայով, կարծես թե, նրանք միասին են եղել օֆշորային գոտում, չգիտեմ: Այս հաղորդումը, որ լինի, երևի ինչ-որ հայտարարություն կանի նորից, բայց մենք դեռ ճշտում ենք:

Որ ասում ենք 100 տոկոսով ճշտել ենք, իրենց ճանապարհողների հետ ենք ճշտել, որոնք երկու հոգի են եղել: Դժբախտաբար, մենք չունենք այդ հնարավորությունները, հասկանում եք, միշտ ասում եմ՝ լավ, տվեք գոնե մեկ շաբաթ քննչական գործողություն կատարելու իրավունք, ինչ-որ բաներ կան, որոնց վրա կարող է մի քանի ամիս չարչարվես, գոնե դրանք շուտ պարզենք, ասենք՝ երբ են տոմսը առել:

— Միգուցե ծովա՞փ են գնացել:

— Չգիտեմ՝ ուր են գնացել, ես փաստն եմ ասում, որ նրանք միասին եղել են Կիպրոսում:

— Բացի այդ՝ հենց այդ նույն ժամանակահատվածում մամուլը գրեց, որ Կճոյանը «Բենթլի» ավտոմեքենա է նվեր ստացել Աշոտ Սուքիասյանից:

— Կճոյանի դեպքը, չգիտեմ, հայոց պատմության եզակի դեպքերից մեկն է: Ես զարմանում եմ՝ այս եպիսկոպոսների, արքեպիսկոպոսների մեջ գոնե մեկը չկա՞, որ դրա հարցը դնի, ասի՝ այսօր հավաքվենք և ասենք՝ դու մեր եկեղեցու անդամ չես կարող լինել: Ինչ է նշանակում՝ «Բենթլի» են նվիրում, ասում է՝ «Բենթլին» ի՞նչ է […]: Այստեղ մի բան կա՝ կա՛մ մյուս եպիսկոպոսներն ու արքեպիսկոպոսները նույնպես «Բենթլի» ունեն, որ ձայն չեն հանում, կա՛մ ակնկալիք՝ «Բենթլի» ստանալու: Գնացեք, հանեք այդ մարդուն եկեղեցուց:

— Օֆշորում ինչպե՞ս են ընկերություն գրանցում: Կոնկրետ կիպրոսյան օֆշորում ընկերություն գրանցելը առանց բաժնետերերի համաձայնության կամ լիազորության հնարավո՞ր է:

— Ես գիտեմ մի բան՝ ինչքան ասում են՝ հեշտ է օֆշորում գրանցել ընկերություն, ահավոր բարդ է օֆշորում ընկերություն լուծարելը: Գոնե բաժնետերերը պետք է լիազորագրեր տան, նոտարով պետք է հաստատված փաստաթուղթ տան, տվյալ դեպքում, ասենք, վարչապետը պետք է տա, որ ինչ-որ մեկը լուծարի: Լավ, այդ ընկերության հետ, ենթադրենք, ասում են՝ մենք կապ չունենք, այդ ընկերությունն ի՞նչ է լինելու, այդ ընկերությունը չի կարող Աշոտ Սուքիասյանը լուծարել ինքնուրույն, ուրեմն այդ ընկերությունը հավերժական մնալու է: Եթե ասում են՝ մենք տեղյակ չենք, լավ տեղյակ չեք, հիմա պետք է փակեք չէ՞ այդ ընկերությունը: Ո՞նց են փակելու: Ընկերության լուծարումը իսկապես ահավոր բարդ գործ է:

— Կարելի է ենթադրել, որ նաև գրանցումն է բարդ:

— Ես կարծում եմ, որ գրանցումն էլ նույն բարդությունները պետք է ունենա: Մի քիչ օֆշորները տարբեր են՝ Կիպրոսում ավելի բարդ է: Քանի որ այն ԵՄ անդամ է, այնտեղ օրինականությունն ավելի շատ է, օրենքները ավելի խիստ են: Օրինակ՝ Պանամայում այդպես չէ: Պատկերացնո՞ւմ եք՝ հայերը Պանամայում ընկերություններ ունեն:

— Դա հաստատվա՞ծ տեղեկատվություն է:

— Այո՛, բազմաթիվ հայեր Պանամայում ընկերություններ ունեն: Չգիտեմ՝ Պանամայում մի քիչ ուրիշ է, Վիրջինյան կղզիներում մի քիչ ուրիշ է:

— Այսպիսի մի ճշգրտող հարց՝ Տիգրան Սարգսյանը կարո՞ղ է Էդիկ Բաղդասարյանի անունով Կիպրոսի օֆշորում ընկերություն բացել և 10 միլիոնի գործարք անել:

— Կարծում եմ՝ ոչ: Ինձ մի քանի հոգի ասել են՝ ուզում ես քո անունով ընկերություն բացենք: Ասացի՝ այո, բացեք ընկերություն և 10 միլիոն էլ փող դրեք:

— Դա անհնա՞ր եք համարում:

— Ես համոզված եմ, որ հնարավոր չէ դա: Չգիտեմ՝ Դուք էլ փորձեք բացել ընկերություն:

— Այս ամենին ի՞նչ պետք է հետևի: Կարծեմ՝ Դուք մեկ անգամ կարծիք հայտնել եք:

— Չեմ կարող ասել, թե ինչ պետք է հետևի: Ես կարծում եմ, որ այս գործարքների մեջ իր տեղն է ունեցել «Ամերիա» բանկը, և չգիտեմ ինչու բանկի մասին չեն խոսում:

— «Ամերիա» բանկին հիմա կարծես քաղաքական շրջանակներում ներկայացնում են որպես «քցվող» կողմի, որին կառավարությունը քցել է:

— Քաղաքականությունը մի կողմ թողնենք, երբ ես գրում էի հոդվածը, մտքովս չէր անցնում, որ այսքան քաղաքականացնելու են: Իսկապես մտքովս չէր անցնում, որովհետև «Նաիրիտի» փորձը ունեի: «Նաիրիտը» լավագույն բանն էր, որ արել էինք այս գործունեության ընթացքում, և որի վրա յոթ ամիս աշխատել էինք: Դա իսկապես տառապանք էր, որի վրա շատ փող էինք ծախսել, որովհետև օֆշորներում աշխատելը նաև ծախսատար է, այն իմաստով, որ դու այդ օֆշորային ընկերության ֆինանսական հաշվետվություններն էլ պետք է վերցնես, որ տեսնես՝ տարվա ընթացքում ինչ գործարքներ է արել, իսկ ամեն մի հաշվետվություն 8 եվրո էր, և միայն մեկ տարվա ֆինանսական փաստաթղթերը վերցնելու համար պետք է 32 եվրո ծախսեիր: «Նաիրիտի» Rhinoville Property Limited-ը ստեղծվել էր, կարծեմ, 2003թ.: Հաշվե՛ք, թե ինչքան փող պետք է ծախսեք՝ պարզելու՝ այս ընկերությունը որտեղից է սկսվել, ինչ ֆինանսական մուտքեր ուներ, ինչ գործարքներ էր կատարում:

Ի վերջո, այդ բանկի բիզնես ծրագրի համար Աշոտ Սուքիասյանը հայտարարեց, որ 6 հազ. դոլար է վճարել, այդ բիզնես ծրագրի մեջ իրականում կան կեղծ տվյալներ: Այսինքն՝ այնտեղ խոսվում էր ընկերության մասին, որը գոյություն չունի, այնտեղ խոսվում է հանքի տարածքի մասին, որն իրականում այդքան չէ: Այսինքն՝ արդեն իսկ բաներ կան, որ բանկով պետք է զբաղվել: Աշոտ Սուքիասյանը հայտարարում է, որ սկզբում 12 տոկոսով են պայմանավորվել, հետո փոխել են: Ո՞նց կարող է բիզնես ծրագիր, կառավարության կողմից աջակցվող ծրագիր, և հանկարծ բանկը որոշում է այնտեղ տոկոսները բարձրացնել: Չգիտեմ՝ ինչ-որ մութ տեղեր կան: Ընդհանրապես, մեր բանկերը շատ մութ էջեր ունեն, այսօր բանկերից երկուսը, կարծես թե այդ հարցը լուծվեց, պայթելու վրա էին: «Անելիքում» կարծես թե բաժնետերեր են փոխվում, «Հայբիզնեսբանկում» բաներ են փոխվում, հայկական բանկերի մի մասն էլ օֆշորային հետքեր ունի:

— Կարծես լուսավոր կետ չի երևում ներկայացված պատմությունից: Լուսավորը կլիներ, եթե լուրջ հետաքննություն սկսվեր այդ օֆշորների, բանկերի վերաբերյալ:

— Գոնե «Նաիրիտի» դեպքում պետք է դա անեին, այնքան հստակ էր՝ ասենք 10 միլիոն դոլարը որտեղ գնաց, 1 միլիոն դոլարը որտեղ գնաց, 35 միլիոն դոլարը չկա: Բայց եթե մեզ մի քիչ հնարավորություն տային, մենք կարող էինք դա էլ պարզել: Բայց չկա այդ փողը, գիտենք, որ չկա, ու գիտենք՝ որտեղ է այն: Բայց, թե կոնկրետ ոնց է հանվել այդ 35 միլիոնը… Դա իսկապես նվեր էր իրավապահ մարմիններին, ես միշտ դա եմ ասում: Ցանկացած հետաքննական խումբ կնախանձեր նման հետաքննություն անելու համար: Ի դեպ՝ «Նաիրիտի» պատասխանատուներից մեկը էներգետիկայի նախարարն էր, որը հենց այդ ծրագրի պատասխանատուն էր: Հիմա [«ՀայՌուսգազարդի» հայկական բաժնեմասը] «Գազպրոմին» վաճառելով է զբաղված: Լավ, այս դեպքից հետո նրան ո՞նց կարելի է որևէ բան վստահել:

Պատրաստել է Անի Գրիգորյանը

Տեսանյութը դիտեք այստեղ: