Հայաստանում մայրական մահացության ցուցանիշը կազմում է 25՝ 100 000 կենդանի ծնվածի հաշվով. այս ցուցանիշը գրեթե 5 անգամ բարձր է եվրոպական միջինից: Մայրական մահացության ցուցանիշի վերջին գնահատականների համաձայն՝ Հայաստանում յուրաքանչյուր 1900 կնոջից մեկը հնարավոր է՝ մահանա հղիության, ծննդաբերության կամ հետծննդյան շրջանի բարդություններից:
Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը «մայրական մահացությունը» բնորոշում է որպես հղիությամբ պայմանավորված կնոջ մահ՝ անկախ հղիության տևողությունից, որը վրա է հասել հղիության ընթացքում կամ նրա ավարտից հետո 42 օրերի ընթացքում, հղիության հետ կապված որևէ պատճառից, բարդացած վերջինիս առկայությամբ կամ վարման գործընթացով, բացառությամբ դժբախտ պատահարի կամ հանկարծակի առաջացած պատճառի:
Ամեն օր աշխարհում շուրջ 830 կին է մահանում հղիության և ծննդաբերության հետ կապված պատճառներից, որոնք հնարավոր էր կանխարգելել: Չնայած սրան՝ 1990-2015 թթ. ընթացքում մայրական մահացությունն աշխարհում կրճատվել է մոտ 44%-ով: Մայրական մահացության դեպքերի 99%-ը տեղի է ունենում զարգացող երկրներում: ՄԱԿ-ի Բնակչության հիմնադրամը նշում է՝ փաստերը ցույց են տալիս, որ նորածինները, որոնց մայրերը մահացել են, ավելի հավանական է, որ չհասնեն իրենց երկրորդ տարեդարձին, քան այն նորածինները, որոնց մայրերը կենդանի են:
Մայրական մահացության դեպքերի առավել տարածված պատճառները, որոնք կազմում են մահերի մոտ 75%-ը, հետևյալներն են.
- արյունահոսություն (առավել հաճախ՝ արյունահոսություն ծննդաբերությունից հետո),
- ինֆեկցիաներ (սովորաբար՝ ծննդաբերությունից հետո),
- հղիության ընթացքում արյան բարձր ճնշում (նախաէլամպսիա և էկլամպսիա),
- ձգձգված ծննդաբերություն,
- անապահով աբորտներ:
2015թ. աշխարհում ամեն 100 000 ծնունդից գրանցվել է 216 մայրական մահացություն:
Հայաստանում մայրական մահացության ցուցանիշը, Համաշխարհային բանկի համաձայն կազմում է 25՝ 100 000 կենդանի ծնվածի հաշվով. այս ցուցանիշը գրեթե 5 անգամ բարձր է եվրոպական միջինից:
Պետք է նշել, որ Հայաստանը մայրական մահացության ցուցանիշը նվազեցնելու տեսանկյունից վերջին 20 տարիներին հաջողություններ է գրանցել:
ԱՀԿ-ի ցուցումների համաձայն, եթե երկրի բնակչության թիվը նվազ է 5 միլիոնից, ապա մայրական մահացության ցուցանիշի դինամիկան ավելի հավաստի է և իրական` միջին եռամյա ցուցանիշների համեմատության մեջ (պոպուլյացիայի այդպիսի փոքր թվերի դեպքում ցուցանիշի տարեկան տատանումները մեծ են լինում, իսկ միտումները չեն արտացոլում իրական պատկերը): Միջին եռամյա տվյալները վկայում են, որ Հայաստանում մայրական մահացության ցուցանիշը շարունակաբար նվազել է՝ 100 000 կենդանի ծնվածի հաշվով 2000-ի 40,8-ից 2014թ. դառնալով 20,4:
Համաձայն ՀՀ առողջապահության նախարարության վիճակագրության՝ 2014թ. Հայաստանում գրանցվել է մայրական մահացության 8 դեպք, 2015թ.՝ 5 մահացություն:
ՄԱԿ-ի Բնակչության հիմնադրամը նույնպես իր դերն ունի մայրական մահացության կրճատման գործում. ՄԱԲՀ օգնությամբ Հայաստանում ստեղծվել են «Շրջիկ գինեկոլոգիական ծառայության» և «Շտապ մանկաբարձական օգնության» համակարգերը՝ դժվար հասանելի և աղքատ շրջանների բնակչության համար:
Մայրական մահացության ցուցանիշի վերջին գնահատականների համաձայն՝ Հայաստանում յուրաքանչյուր 1900 կնոջից մեկը հնարավոր է՝ մահանա հղիության, ծննդաբերության կամ հետծննդյան շրջանի բարդություններից:Լիլիթ Աբովյան
Աղբյուրներ՝
http://www.who.int/gho/child_health/mortality/neonatal_infant_text/en/
http://data.worldbank.org/indicator/SH.STA.MMRT
http://www.arlis.am/DocumentView.aspx?docid=57984
http://www.who.int/healthinfo/statistics/indmaternalmortality/en/
