Forbes-ում լույս է տեսել Հայֆայի համալսարանի պրոֆեսոր Ստեֆան Իհրիգի «Ցեղասպանության ժխտումը վարակիչ կերպով տարածվում է» վերնագրով հոդվածը։ Հեղինակն անդրադառնում է կինոֆիլմերի համացանցային բազայում՝ IMDb-ում, Ցեղասպանության մասին «Խոստումը» պատմական դրամայի կողմնապահ վարկանիշավորմանն ու ժխտողականների կազմակերպած հակահայկական արշավին։ Իհրիգը գրում է, որ Հայոց ցեղասպանության ժխտման առումով ոչինչ չի փոխվել․ երևույթը պարզապես կերպարանափոխվել է և թևակոխել առցանց տիրույթ։ Մեղավոր է, ըստ հեղինակի, ոչ միայն թուրքական լոբբին, այլև արևմտյան կարծիք ձևավորողները, որոնք անտեսում են թեման, ինչի հետևանքով էլ այն շարունակում է անհայտ մնալ լայն հանրությանը։
«Այս մասին գրելը վտանգավոր է․ Հայոց ցեղասպանության մասին խոսել նշանակում է մեծ ռիսկի դիմել։ Դա առնվազն կլինի հոգնեցնող փորձառություն՝ առցանց վիրավորանքներով, սպառնալիքներով, Ամազոնում վարկանիշի իջեցմամբ և հրապարակային վարկաբեկմամբ։ Մինչև այժմ դա արդիական էր անհատների՝ գիտնականների, արվեստագետների և ակտիվիստների համար։ Այժմ, կարծես վերաբերում է նաև հոլիվուդյան ֆիլմերի»,- հոդվածն այսպես է սկսում հեղինակը։
Նա վստահ է՝ Հայոց ցեղասպանությունը շարունակում է մնալ 20-րդ դարի պատմության ամենահակասական թեմաներից և նույնիսկ 100-րդ տարելիցից հետո քիչ հավանական է, որ այդ հակասականությունը կվերջանա և ինչ-ինչ համաձայնություն ի հայտ կգա, ճիշտ հակառակը։
Թուրքիայի ժխտողականության համատեքստում Իհրիգն անդրադառնում է վերջերս Դրեզդենի սիմֆոնիկ նվագախմբի գլխավորությամբ Դրեզդենում և Բրանդենբուրգում անցկացված «Աղետ» համերգաշարին՝ նվիրված Հայոց ցեղասպանության տարելիցին և այս կապակցությամբ Անկարայի հակազդող գործություններին․ Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը դիմել էր Եվրոպական միության ազգերի հանձնաժողովին՝ պահանջելով չֆինանսավորել և արգելել համերգները։
Dresden Symphony Orchestra concert marks #ArmenianGenocide despite Turkey’s pressure on EU over performance. pic.twitter.com/bbxMZAZafu
— Armenian Genocide (@Genocideof1915) May 2, 2016
«Այժմ մենք հակահայկական արշավի կիզակետում ենք։ Այս անգամ թիրախը հոլիվուդյան ֆիլմ է՝ «Խոստումը»,- գրում է Ստեֆան Իհրիգը՝ նշելով, որ այս ամենն ունի երկար ավանդույթ և հիշեցնում 80 տարի առաջ թուրքական կառավարության ճնշման տակ Ֆրանց Վերֆելի «Մուսա Լեռան քառասուն օրը» ստեղծագործության հիման վրա կինոյի նկարահանման ձախողումը։
Իհրիգը կարծում է, որ շատ բաներ փոխվել են այն ժամանակներից ի վեր, սակայն շատ բաներ էլ մնացել են նույնը։ Ըստ նրա՝ մեկ հստակ ցուցիչ է այն, որ այս ընթացքում Հայոց ցեղասպանության մասին գրված մեծաթիվ ստեղծագործությունները շատ քիչ գրախոսականների են արժանացել Արևմուտքի գլխավոր լրատվամիջոցներում։
Ավելին, անցյալ տարի Հայոց ցեղասպանության հարյուրամյակի լուսաբանման անգամ թռուցիկ ուսումնասիրությունը, ըստ հեղինակի, ցույց է տալիս, որ հայերի և հայոց պատմության հարցերը բարձրաձայնել են գերազանցապես հայկական ծագմամբ հեղինակներ։ Բացի եվրոպական տարբեր ազգային խորհրդարանների՝ Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող բանաձևերից, հանրային կարծիք ձևավորողներից շատերը լուռ են մնում, կարծում է հոդվածագիրը, և սա վերաբերում է ոչ միայն լրագրողներին, այլև պատմաբաններին, որոնք գրում են 20-րդ դարի կամ Առաջին աշխարհամարտի պատմությունը։
Հեղինակը փաստում է՝ Հայոց ցեղասպանության թեման շարունակում է ընկալվել որպես «նոր» և համեմատաբար անհայտ թեմա, որը լայն հանրությանն անծանոթ է։
Եթե նույնիսկ միջամտության մեթոդները փոխվել են, թուրքական ժխտողականությունը անցյալում մնացած բան չէ։ Դա ավելի հազվադեպ կառավարության կամ դեսպանության կողմից ուղիղ միջամտություն է և ավելի հաճախ սպառնալիքի, վախի և պարտադրված լռության ընդհանուր մթնոլորտ»,- գրում է Ստեֆան Իհրիգը՝ հավելելով, որ կարելի է միայն պատկերացնել, թե որոնք են լրատվական ընկերություններին սպառնացող վտանգները, սակայն դրանք գոյություն ունեն և շատ իրական են։
«Խոստումը», նշում է հեղինակը, առաջ է անցել անցյալի խոշոր նախագծերից գլխավորապես այն պատճառով, որ այն անկախ ֆինանսավորում է ստացել։ Այն երբևէ ամենաթանկ անկախ ֆիլմերից է, որը դեռ պետք է հաղթահարի կարևորագույն խոչընդոտներից մեկը։
Ստեֆան Իհրիգն այնուհետև անդրադառնում է կինոֆիլմերի համացանցային բազայում՝ IMDb-ում, «Խոստումը» դրամայի կողմնապահ վարկանիշավորմանը և տեղեկացնում, որ վերջին շաբաթներին ֆիլմի օգտին քվեարկել է ավելի քան 91 հազ․ մարդ․ գնահատականները հիմնականում 1 և 10 են։ Մեծամասնությունը՝ 57 հազ․, 1 բալ է, ինչն ակնհայտ արշավ է՝ ուղղված ֆիլմի վարկանիշի իջեցմանը։
«Մենք ականատես ենք ևս մեկ հակահայկական ժխտողական արշավի, որը ծավալվում է արտերկրում՝ Թուրքիայից շատ հեռու, բաց, ժողովրդավարական հասարակություններում։ Պարզ չէ, թե ով է ղեկավարում արշավը, սակայն կարելի է եզրակացնել, որ ինչպես մյուս արշավների դեպքում, կապը տանում է դեպի թուրքական կառավարություն և/կամ ազգայնական խմբեր»,- նկատում է Իհրիգը՝ ընդգծելով, որ այսօր մենք ականատես ենք ժխտողականության մեկ այլ դրսևորման։
«Ժխտողականությունը թևակոխել է Թվիթերի և առցանց ամբոխապետության դարաշրջան և, ցավոք, շատ հաջող»,- եզրակացնում է հեղինակը։
Independent-ը՝ IMDb-ում «Խոստումը» ֆիլմի վարկանիշավորման մասին
Հոկտեմբերի վերջին բրիտանական Independent-ի Քրիստոֆեր Հութոնը գրել էր, որ «կամ կան ինչ-որ հսկայական կինոթատրոններ, որոնց մասին երբեք չէր լսել, կամ IMDb-ի օգտատերերը, առանց այն տեսնելու, քվեարկում են՝ ելնելով քաղաքական նախասիրություններից»։ Նա հետազոտել էր քվեարկության վիճակագրությունը և պարզել, որ քվեների մեծ մասը գալիս է ԱՄՆ-ից դուրս ապրող արական սեռի ներկայացուցիչներից։ Հեղինակը ուշադրություն էր հրավիրում այն փաստին, որ «Խոստումը» ցուցադրվել է ընդամենը երեք անգամ։
Սերժ Թանկյանի և Շերի արձագանքը
«Խոստումը» ֆիլմը սեպտեմբերի 12-ին ներկայացվել էր Տորոնտոյի միջազգային կինոփառատոնում և անմիջապես դարձել թուրք և ադրբեջանցի ժխտողականների թիրախը։ Ժապավենի դեմ սկսված արշավի մասին ահազանգել էին ինչպես հայաստանյան, այնպես էլ Սփյուռքի գործիչներ:
«Թվում է՝ Ցեղասպանության ժխտողները անգամ մինչև «Խոստումը» ֆիլմի թողարկումը փորձում են նվազեցնել դրա վարկանիշը՝ դնելով 1: Սա իսկական քաղաքական արշավ է և պետք է հետաքննվի IMDB-ի կողմից»,- Ֆեյսբուքում գրառում էր արել աշխարհահռչակ ռոք երաժիշտ Սերժ Թանկյանը՝ կոչ անելով քվեարկել ֆիլմի օգտին՝ դրա դիրքերի «սարսափելի և անարդար» անկմանը հակազդելու համար:
Ի աջակցություն ֆիլմի հանդես էր եկել աշխարհահռչակ մեկ այլ հայ՝ երգչուհի Շերը, որը ֆիլմը դիտելուց հետո գրառում էր արել Թվիթերում․ «Այսօր երեկոյան դիտել եմ «Խոստումը»։ Դա իրական պատմություն է այն մասին, թե ինչպես թուրքերը կոտորեցին 1,5 մլն հայ 1915թ․։ Էրդողան փաշա․․․ այլևս երբե՛ք»։
THIS NITE IVE SEEN“THE PROMISE“.IT IS THE TRUE STORY Of HOW THE TURKS SLAUGHTERED 1.5 MILLION ARMENIANS IN 1915.ERDOGAN PASHA…NEVER AGAIN‼️
— Cher (@cher) October 22, 2016
Ստելլա Մեհրաբեկյան
