Թուրք ընթերցողի սեղանին է դրվել Հայոց ցեղասպանության վերապրումը մարմնավորող Ավրորա (Արշալույս) Մարդիգանյանի կյանքի պատմությունը։ Գիրքը թուրքերեն հրատարակել է Ստամբուլի «Արաս» հրատարակչատունը, այն կրում է «Չմշկաձագից մինչև Հոլիվուդ․ մի կին, մի կյանք, մի ֆիլմ» վերնագիրը։
Գիրքը, որ խմբագրել է գրող Անտոնի Սլայթը, իսկ առաջաբանի հեղինակն է կանադահայ ռեժիսոր Ատոմ Էգոյանը, իր մեջ ներառում է ինչպես Ավրորա Մարդիգանյանի «Հոշոտված Հայաստան» հուշագրությունը, այնպես էլ այդ հուշագրության հիման վրա գրված ու Հոլիվուդում նկարահանված «Հոգիների աճուրդ» ֆիլմի սցենարը։
14-ամյա Ավրորան, անհավանական տառապանքեր կրելով, կարողանում է մազապուրծ լինել ու հասնել Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ։ Նրա կյանքի ոդիսականն այնքան հետաքրքիր էր, որ շուտով՝ 1918-ին, Հոլիվուդում այն ֆիլմ է դառնում։ Ֆիլմի գլխավոր դերակատարը հենց ինքը՝ Ավրորան էր։
Ավրորայի հուշագրության թուրքերեն լեզվով հրատարակությանն անդրադարձել Ամերիկայում լույս տեսնող «Մասիս» շաբաթաթերթը։ Այն ներկայացված է ստորև։
***
Հայոց ցեղասպանութեան ճանչցուած կերպարներէն մէկուն երկար ժամանակէ մը ի վեր մոռցուած գիրքը եւ երկար ժամանակէ մը ի վեր կորուսեալ բեմագիրը հրատարակուեցաւ թրքերէնով։ Գրող Անթոնի Սլայտի կողմէ խմբագրուած եւ Աթոմ Էկոյեանի յառաջաբանով ներկայացուած հատորը՝ «Աուրորա», կը պարունակէ Աուրորա Մարտիկանեանի «Յօշոտուած Հայաստան. Աուրորա Մարտիկանեանի պատմութիւնը» հատորին ծանօթագրեալ վերահրատարակութիւնը եւ 1918-ին նկարուած «Հոգիներու աճուրդ» ժապաւէնին բեմագիրը, առաջին անգամ։
1915-ին, հայոց տարագրութեան միջոցին, Աուրորա չմշկածագցի 14-ամեայ աղջնակ մըն էր։ Ականատեսն եղաւ իր ժողովուրդի ոչնչացման, երբ մի առ մի կը զոհուէին նաեւ իր ընտանիքին անդամները։ Մարմնական ու հոգեկան կտտանքներու ենթարկուելով հանդերձ՝ յաջողեցաւ վերապրիլ։ Եզակի էր իր պատմութիւնը, որովհետեւ դարձաւ գլխաւոր դերակատարը ժապաւէնի մը, որ կը պատմէր սեփական ոդիսականը։
Աուրորա կ՚ազատի ու երկու տարի անց կը հասնի ԱՄՆ, ուր իրեն պատահածները կը պատմէ բարեսիրական ընկերութեան մը։ Պատմութիւնը, որ կը հրատարակուի Հենրի Լ․ Կէյթսի կողմէ, կը գրաւէ Հոլիվուտի շարժարուեստի արտադրողներու ուշադրութիւնը։ Այսպէսով Աուրորա, առանց լիարժէք կերպով հասկնալու, թէ ինչ կը կատարուի, իր ցաւը ճերմակ պաստառին վրայ դարձեալ կը ներկայացնէ՝ ստիպուելով վերստին յիշել իրեն պատահածները։
Այս հատորին խմբագիրը՝ Անթոնի Սլայտ, կանգ կ՚առնէ ճիշդ այս կէտին վրայ։ Այսինքն հոն, ուր Աուրորայի վկայութիւնը միջակ ամերիկացիի մը համար կը վերածուի դիտարժան ժողովրդային նիւթի մը, եւ վիրաւոր հոգի մը ա՛լ աւելի կը խոցուի։ Աուրորա ժապաւէնին հետ շրջագայած է այն բոլոր նահանգները, ուր կը ցուցադրուէր ան, վերածուելով ապրանքի մը։ Երբ հոգեկան խանգարում ունեցած է՝ իր փոխարէն յատուկ դերասաններ բեմ բարձրացած են նոյնիսկ։
Հետաքրքրական է, որ մեծ ժողովրդականութիւն մը վայելած այս ժապաւէնէն քանի մը դրուագներ միայն փրկուած ու հասած են մինչ օրս։ Այսինքն ճիշդ հայերուն նման, ժապաւէնն ալ աներեւութացած է։ Ինչպէս՝ Աուրորան։ 2016-էն սկսեալ սակայն, ի յիշատակ Աուրորայի, սահմանուած է միջազգային մարդասիրական մրցանակ մը՝ «Աուրորա՝ յանուն մարդասիրութեան զարթնումի» անունով։
Անթոնի Սլայթ, Աուրորան ու իր կորուսեալ ժապաւէնը հետապնդելով, լոյսին կը բերէ թէ՛ պատմական ողբերգութիւն մը եւ թէ շարժարուեստի պատմութեան մէջ մոռցուած արտադրութիւն մը։
