Տաթևիկ Ղահրամանյան
Անցյալ ամիս Երևանում կայացավ ամերիկացի գիտնական, մանկաբույժ, վարակաբան Փոլ Օֆիթի «Մահաբեր ընտրություն. ինչ սպառնալի հետևանքներ ունի պատվաստանյութերի դեմ շարժումը» բժշկագիտական բեսթսելլերի շնորհանդեսը: Գրքի վրա Newmag հրատարակչատունն աշխատել է ավելի քան մեկուկես տարի և հայերենով ընթերցողներին ներկայացրել պատվաստումների կարևորությունը:
Փոլ Օֆիթի «Մահաբեր ընտրություն. ինչ սպառնալի հետևանքներ ունի պատվաստանյութերի դեմ շարժումը» բեսթսելլերը պատմում է Միացյալ Նահանգներում և Մեծ Բրիտանայում պատվաստանյութերի ստեղծման, դրանց դեմ պայքարի և այդ պայքարը առաջնորդողների մասին: Պատմություններ, որոնք տեղի են ունեցել 150 տարի առաջ և տեղի են ունենում այսօր, պատմություններ, որոնք եղել են բժիշկների և ծնողների միջև` պատվաստանյութերի վտանգավոր լինելու վերաբերյալ, որոնք սարսափեցնում են ծնողներին:
80-ականներին ամերիկյան հասարակության մեջ սկսվում է կարմրուկի համաճարակ և պատվաստումների դեմ շարժում: Ամերիկացի մանկաբույժ Փոլ Օֆիթի գիրքը այդ պայքարի իրական պատմությունն է: Այն ամերիկյան պատմություն է, բայց շատ ուսանելի կարող է լինել նաև հայ հասարակության համար` ուրիշների սխալների վրա սովորելու և նրանց սխալները չկրկնելու համար:
2018-ին 120 000 մարդ է մահացել կարմրուկից, որի դեմ պատվաստանյութ գոյություն ունի։ Այդ մարդիկ չպետք է մահանային, եթե ծնողները երեխայի համար ճիշտ ընտրություն կատարեին: Պատվաստանյութը միլիոնավոր կյանքեր կարող է փրկել:
Ծնողները վախենում են երեխաներին պատվաստելուց. կապույտ հազը, կարմրուկը, խոզուկը և այլ հիվանդություններ հաղթահարելի են դառնում պատվաստումներով:
Փոլ Օֆիթի «Մահաբեր ընտրություն. ինչ սպառնալի հետևանքներ ունի պատվաստանյութերի դեմ շարժումը» գիրքը տալիս է, թե ինչն է իրականում ճիշտ և որ պնդումն է սխալ հարցերի պատասխանները:
Գրքում անդրադարձ կա աուտիզմին` որպես պատվաստումներից առաջացման պատճառի: Դրա վերաբերյալ 2002-ի հուլիսին պատվաստանյութերի գործերով դատարանը արդեն ստացել էր ավելի քան 300 հայց, որոնց թիվը հետագայում հասավ 5 000-ի: Աուտիզմի առաջացման պատճառներին առնչվող գործերի դատավարության ժամանակ դատարանը քննում էր երկու վարկած` ԿԿԽ պատվաստանյութի ու դրա մեջ մտնող թիոմերսալի համակցությունը և միայն թիոմերսալի համակցությունը: 2009-ի փետրվարի 12-ին «հատուկ դատավորները» հրապարակեցին իրենց դատավճիռները և հերքեցին պնդումը, որ ԿԿԽ պատվաստանյութը թիոմերսալ պարունակող պատվաստանյութերի հետ աուտիզմ է առաջացնում, քանի որ այս տեսությունը հիմնավորող մեկ փաստ անգամ չէր գտնվել:
Ըստ «Հատուկ մանկավարժության բառարան» (Երևան 2001) ուսումնատեղեկատվական հրատարակության (հեղինակներ` Ռ. Ն. Ազարյան, Վ. Գ. Խալաթյան), աուտիզմը հոգեկան մի վիճակ է, որը բնորոշվում է ինքնամփոփությամբ, շփման ցանկության բացակայությամբ:
Հեռանալով արտաքին աշխարհից` այդ հիվանդությամբ տառապողները կենտրոնանում են իրենց ապրումների վրա: Աուտիզմի առաջացման պատճառները լինում են տարբեր: Թեթև աստիճանի աուտիզմը կարող է հանդիպել հոգեկան առանձնահատկությունների, խրոնիկ հոգեկան ցնցումների դեպքում: Այդ հիվանդությունը կարող է արտահայտվել որպես հոգեկան զարգացման ծանր խախտում, որի դեպքում անհրաժեշտ է բուժում և շտկողական աշխատանք, արտաքին աշխարհի հետ կապերի վերականգնում: Աուտիզմ հասկացությունը գիտության մեջ է մտցրել Է. Բլեյլերը 1921թ.:
2004-2005 թթ. Հայաստանում գլուխ բարձրացրեց կարմրուկի վիրուսը, և պատվաստումների դեպքերը կտրուկ ավելացան: Հիվանդությունը տարածվեց այն մեծահասակներiց, որոնք ժամանակին չէին պատվաստվել:
Փոլ Օֆիթը Հայաստանին հաջողություն մաղթեց պապիլոմա վիրուսի դեմ պատվաստումների գործում:
