Ռուբինին գրում է, որ քանակական մեղմման քաղաքականության իրականացման հետ կապված տասը հնարավոր ծախս արժանի է հատուկ ուշադրության։
Աշխարհահռչակ տնտեսագետ Նուրիել Ռուբինին «Տասը հարց քանակական մեղմման քաղաքականության մասին» վերնագրով հոդված է հրապարակել Project-syndicate.org կայքում: Նա առաջարկում է հարցեր է բարձրացնում քանակական մեղմման քաղաքականության արդյունավետության մասին: Հոդվածը թարգմանաբար ներկայացված է ստորև:
Շատերը համարում են, որ այսօր ոչ ավանդական դրամավարկային քաղաքականության իրականացումը, ինչպիսին է քանակական մեղմումը (ՔՄ), անհրաժեշտ է թույլ տնտեսությունների աճը խթանելու համար։ Սակայն ՔՄ քաղաքականության արդյունավետության և ռիսկերի մասին հարցերի քանակը նույնպես աճում է։ Մասնավորապես, այս քաղաքականության իրականացման հետ կապված տասը հնարավոր ծախս արժանի է հատուկ ուշադրության։
Առաջին՝ եթե ակտիվների և վարկավորման շուկայում պայթող պղպջակներին մաքուր «ավստրիական» [անգլերեն բառախաղ է՝ երկրի անվան՝ Austria և austerity (խիստ խնայողության քաղաքականությունը) բառերի միջև] պատասխանը կարող է հանգեցնել տնտեսական անկման, ապա ՔՄ քաղաքականությունը, որը հետաձգում է մասնավոր և պետական սեկտորների չափազանց երկար ժամկետով փոխառվող միջոցների մասնաբաժնի անհրաժեշտ կրճատումը, կարող է հանգեցնել «զոմբիների» բանակի առաջացման՝ զոմբի ֆինանսական ինստիտուտներ, զոմբի տնային տնտեսություններ և ձեռնարկություններ և ի վերջո՝ զոմբի կառավարություններ։ Այսպիսով, ՔՄ քաղաքականությունից ինչ-որ տեղ ավստրիական և քեյնսյան ծայրահեղությունների արանքում պետք է ժամանակի ընթացքում աստիճանաբար հրաժարվել ՔՄ-ից։
Երկրորդ՝ ՔՄ քաղաքականության հաճախակի կիրառումը կարող է նվազեցնել դրա արդյունավետությունը, քանի որ իրական տնտեսական ակտիվության վրա ազդելու ուղիները խցանվում են։ Արժեթղթերի շուկայի միջոցով ազդելու մեխանիզմը չի գործում, երբ պարտատոմսերի եկամտաբերությունը արդեն ցածր մակարդակի վրա է, իսկ վարկային մեխանիզմը չի գործում, երբ տեղի է ունենում կուտակված բանկային կապիտալի իրացվելիության և շրջանառության անկում։ Իրականում նրանք, ովքեր կարող են վարկ վերցնել (զարգացած ընկերություններ և առաջնակարգ տնային տնտեսություններ), չեն ցանկանում կամ դրա անհրաժեշտությունը չեն զգում այն դեպքում, երբ նրանք, որոնց դա անհրաժեշտ է (վարկային միջոցների մեծ մասնաբաժին ունեցող ընկերություններ և ոչ առաջնակարգ տնային տնտեսություններ), վարկային ճգնաժամի պատճառով զրկված են այդ հնարավորությունից։
Ավելին, ֆոնդային շուկայի միջոցով ազդելու ուղին, որը հանգեցնում է ակտիվների գնի ռեֆլյացիայի, ՔՄ քաղաքականությունն իրագործելուց հետո գործում է միայն կարճաժամկետ ժամանակահատվածում, եթե չի հաջողվել վերականգնել տնտեսական աճը։ Իսկ ՔՄ անսահմանափակ քաղաքականության իրականացման ժամանակ գնաճային սպասումները բարձրացնելու միջոցով իրական տոկոսադրույքի մակարդակի նվազեցումը կարող է, ի վերջո, բորբոքել գնաճային սպասումները։
Երրորդ՝ ՔՄ քաղաքականության ազդեցության արտարժութային ուղին (հարկաբյուջետային քաղաքականության մեղմման հետևանքով արժույթի թուլացումը), անարդյունավետ է, եթե տվյալ քաղաքականությունը միաժամանակ իրականացվում է մի քանի խոշոր կենտրոնական բանկերի կողմից։ Այս դեպքում քանակական մեղմման քաղաքականությունը դառնում է զրո արդյունքով խաղ, քանի որ բոլոր արժույթները միանգամից չեն կարող արժեզրկվել, և առևտրային բոլոր հաշվեկշիռները չեն կարող միաժամանակ բարելավվել։ Արդյունքում սկսվում են «ՔՄ պատերազմներ»՝ որպես «արժութային պատերազմների» մաս։
Չորրորդ` զարգացած երկրներում ՔՄ-ն հանգեցնում է կապիտալի ավելորդ հոսքի դեպի զարգացող երկրներ, որոնք բախվում են տնտեսական քաղաքականության ընտրության դժվարին մարտահրավերի հետ: Ստերիլացված (ամլացված) արտարժութային միջամտությունները տեղական արժույթի տոկոսադրույքը պահում են բարձր մակարդակի վրա և սնում կապիտալի հոսքերը: Սակայն չստերիլացված միջամտությունները և/կամ նվազող ներքին տոկոսադրույքները ստեղծում են ավելորդ իրացվելիություն, որը կարող է հանգեցնել ներքին գնաճի և/կամ ակտիվների և վարկավորման շուկայում պղպջակների առաջացման:
Միևնույն ժամանակ, եթե հրաժարվենք միջամտությունից և թույլ տանք, որ արժույթն արժեվորվի, ապա սա կվնասի միջազգային մրցունակությանը, ինչը կհանգեցնի վճարային հաշվեկշռում վտանգավոր դեֆիցիտի: Սակայն կապիտալի հոսքի նկատմամբ ամբողջական վերահսկողություն սահմանելը բավական դժվար է, հնարավոր են արտահոսքեր: Վարկավորման նկատմամբ մակրոպրուդենցիալ վերահսկողության կիրառումն օգտակար է, սակայն այն, երբեմն, բավարար չէ` կանխելու ակտիվների պղպջակների կուտակումները, եթե ցածր տոկոսադրույքները շարունակում են իրացվելիության բարձրացման համար պայմաններ ստեղծել:
Հինգերորդ` ՔՄ քաղաքականության շարունակական կիրառումը կարող է հանգեցնել ակտիվների շուկայում պղպջակների կուտակումների ինչպես երկրներում, որտեղ այն կիրառվում, այնպես էլ երկրներում, որոնց վրա այն սկսում է ազդեցություն ունենալ: Նման պղպջակներ կարող են առաջանալ ֆոնդային, անշարժ գույքի շուկաներում (Հոնգ Կոնգ, Սինգապուր), ապրանքային, պարտատոմսերի շուկաներում (ի դեպ, պղպջակների կուտակումներ կան Միացյալ Նահանգներում, Գերմանիայում, Մեծ Բրիտանիայում և Ճապոնիայում) և վարկային շուկաներում (որտեղ որոշ զարգացող շուկաներում բարձր եկամտաբերությամբ և վարկանիշով կորպորատիվ պարտքի սպրեդը չափազանց նեղանում է):
Թեև ՔՄ քաղաքականության կիրառումը կարող է արդարացվել նրանով, որ տնտեսական աճի համար անհրաժեշտ հիմքերը թույլ են, տոկոսադրույքները չափազանց երկար ժամանակ չափազանց ցածր մակարդակի վրա պահելը կարող է, ի վերջո, հանգեցնել նման պղպջակների ավելացմանը: Հենց դա էլ տեղի ունեցավ 2000-2006 թթ., երբ ԱՄՆ Դաշնային պահուստային համակարգը 2001թ. ռեցեսիայի և դրան հաջորդող տնտեսական դանդաղ վերականգնման շրջանում դաշնային ֆոնդերի համար տոկոսադրույքը կտրուկ կրճատեց մինչև 1%, իսկ այնուհետև տոկոսադրույքը պահեց ցածր մակարդակի վրա` այդպիսով սնելով վարկային (բնակարանային) հիփոթեքային պղպջակները:
Վեցերորդ` ՔՄ քաղաքականությունը բարոյական ռիսկի խնդիրներ է առաջացնում` թուլացնելով պետական խթանները, որոնք անհրաժեշտ են տնտեսական բարեփոխումներ իրականացնելու համար: Սա նաև կարող է հետաձգել բյուջետային միջոցների խիստ խնայողության անհրաժեշտ քաղաքականության իրականացումը, եթե խոշոր դեֆիցիտները դրամի են վերածված, իսկ տոկոսադրույքները ցածր մակարդակի վրա պահելը կարող է թույլ չտալ, որպեսզի շուկայում կարգուկանոն հաստատվի:
ՔՄ քաղաքականությունից հրաժարվելը դժվար է: Դրանից չափազանց դանդաղ և չափազանց ուշ հրաժարվելը կարող է հանգեցնել գնաճի և/կամ ակտիվների/վարկային շուկայում պղպջակների առաջացման: Բացի այդ, եթե ՔՄ քաղաքականությունն ավարտին հասցվի դրա իրականացման ընթացքում ձեռք բերված երկարաժամկետ ակտիվները վաճառելու միջոցով, ապա տոկոսադրույքների կտրուկ բարձրացումը կարող է սահմանափակել տնտեսության վերականգնումը, ինչի արդյունքում երկարաժամկետ պարտատոմսեր ունեցողները ֆինանսական մեծ կորուստներ կունենան: Իսկ եթե ՔՄ քաղաքականությունից հրաժարվելը տեղի է ունենում ավելցուկային պահուստային ֆոնդերի նկատմամբ տոկոսադրույքների բարձրացման միջոցով (վարկավորման աճի վրա դրամի զանգվածի ավելցուկի էֆեկտի չեզոքացման համար), ապա դրան հաջորդող` կենտրոնական բանկերի հաշվեկշիռների կորուստները կարող են զգալի լինել:
Ութերորդ` բացասական տոկոսադրույքների երկարատև առկայությունը ենթադրում է եկամուտների և հարստության վերաբաշխում` պարտատուներից և ավանդատուներից պարտապաններին և վարկառուներին: Կարգավորման բոլոր տեսակներից, որոնք տանում են փոխառված միջոցների մասնաբաժնի կրճատման (տնտեսական աճ, խնայողություններ, պարտքի կարգավորված ռեստրուկտուրիզացիա կամ հարստության հարկում), պարտքի մոնետիզացիան (հետևաբար՝ գնաճի բարձրացումը) ամենաանժողովրդավարականն է, այն չափազանց բացասաբար է ազդում ավանդատուների և վարկատուների, ինչպես նաև թոշակառուների և կենսաթոշակային ֆոնդերի վրա:
Իններորդ` ՔՄ քաղաքականությունը և դրամավարկային քաղաքականության ոչ ավանդական այլ միջոցները կարող են լուրջ, անցանկալի հետևանքներ ունենալ: Վերջիվերջո, կարող է սկսվել ուժեղ գնաճ, վարկավորման աճն ավելի շուտ կդանդաղի, քան կարագանա, եթե բանկերը, որոնք բախվում են տոկոսադրույքների շատ ցածր եկամտաբերության խնդրին, որոշեն, որ ռիսկի և եկամտի միջև հարաբերակցությունը գրավիչ չէ:
Վերջապես, կա դրամավարկային ավանդական միջոցներին վերադառնալու հնարավորությունը կորցնելու ռիսկ: Իրոք, որոշ երկրներ հրաժարվում են գնաճը, որպես թիրախ ընտրած իրենց ռեժիմներից և դուրս են գալիս չուսումնասիրված այնպիսի երկրներ, որտեղ կարող են չլինել գնային սպասելիքների խարիսխներ: ԱՄՆ-ը ՔՄ քաղաքականության առաջին փուլից անցել է երկրորդին, իսկ այժմ արդեն երրորդին, որը պոտենցիալ անսահմանափակ է և ուղղված է գործազրկության խնդրին: Չինովնիկներն այժմ ակտիվ քննարկում են բացասական տոկոսադրույքների առավելությունները: Իսկ երբ ՔՄ քաղաքականության արդյունավետությունը նվազեց, քաղաքական այրերն անցում կատարեցին վարկային մեղմման քաղաքականության, որը ռիսկային է:
Կարճ ասած, կիրառվող քաղաքականության տեսակները ոչ թե պակաս, այլ ավելի ավանդական են դառում` կարճաժամկետ անհայտ էֆեկտներով, անկանխատեսելի հետևանքներով և երկարաժամկետ ազդեցությամբ: Անշուշտ, կարճաժամկետ հեռանկարում քանակական մեղմման քաղաքականությունը և դրամավարկային քաղաքականության նման այլ ոչ ավանդական միջոցներն ունեն իրենց առավելությունները: Սակայն, եթե այսպիսի քաղաքականությունը կիրառվում է չափազանց երկար ժամանակահատվածում, ապա դրա բացասական էֆեկտները կարող են շատ լուրջ լինել, իսկ երկարաժամկետ ծախսերը` շատ մեծ:
