ՍիվիլՆեթի արցախյան թղթակից Հայկ Ղազարյանը զրուցել է «Իմ իրավունքը» շարժման համահիմնադիր Արթուր Օսիպյանի հետ: Նա Արցախում հայտնի է ակտիվ քաղաքացիական գործունեությամբ: Վերջերս տարբեր պահանջներով մի քանի բողոքի ակցիա է իրականացրել Ստեփանակերտում:
– Թե՛ պատերազմից առաջ, թե՛ հետո ցույցեր էիք անում, բայց, կարծես, պահանջները հստակ չեն: Որո՞նք են ձեր վերջին ցույցերի պահանջները:
-Կարծես թե, լավ էլ հստակ են: Ո՞ր ցույցի մասին է խոսքը: Մարտի 25-ի ցույցին արգելափակել էինք ճանապարհները և պահանջել նախկին պաշտոնյաներին պատկանող դղյակները ժամանակավորապես տրամադրել ստիպված տեղահանվածներին՝ մինչև պետությունը նրանց կապահովի բնակարաններով: Խոսքը հյուրանոցային չափանիշներին համապատասխանող դղյակների մասին է: Այս հարցում որոշակի տեղաշարժ կա, ինչ-որ օրենք են ընդունում: Ճիշտ է, իրենք իրենց սահմանած ժամանակում չեն տեղավորվել: Ուշացումով, բայց տեղաշարժ կա:
–Ինչպե՞ս է կոչվում այդ օրենքը:
-Դեռ նախագիծ է, քննարկման մեջ է կառավարությունում: Մեծ մասը, կարծես, իրենց համաձայնությունը տվել են ընդունմանը: Մի քիչ ընդլայնված օրենք է լինելու։ Այսինքն, պետությունը ինքն է որոշելու հյուրանոցային գները: Ռազմական դրությունից ելնելով՝ որոշ սահմանափակումներ են դրվելու սեփականության իրավունքի վրա:
–Խոսքը հիմնականում բնակարանների՞ մասին է, թե՞ մեծահարուստների առանձնատների:
-Խոսքը հիմնականում դղյակների մասին է: Դղյակներն էլ հիմնականում մեծահարուստներինն են, պաշտոնյաներինը: Մենք շեշտը դրա վրա ենք դրել: Բայց նաև բնակարաններ, որտեղ ոչ ոք չի բնակվում: Մենք անտանելի պայմաններում գտնվող հազարավոր բնակիչներ ունենք, նույնիսկ՝ զոհվածի ու անհետ կորածի ընտանիքներ: Բնականաբար, նաև բարոյական կողմն է պարտադրում նման զիջումներ: Մանավանդ այդ բնակարանը ժամանակավոր հատկացնելու դեպքում պետությունը փոխհատուցելու է։ Իսկ ինչ վերաբերում է մեր մյուս պահանջին՝ այն ավելի քան հստակ է: Մենք ասել ենք՝ ներկայացրեք հիմնադրամի հաշվետվությունը:
–Ո՞ր հիմնադրամի մասին է խոսքը:
Ներդրումայինի* և գյուղհիմնադրամի*: Եվ բյուջետային երաշխավորագրերի վերաբերյալ հաշվետվությունն ենք ցանկանում ստանալ: Շատ հստակ: Ընդ որում՝ սա մեր սահմանադրական իրավունքն է, ըստ Սահմանադրության 51-րդ հոդվածի՝ պարտավոր են այդ տեղեկությունները ներկայացնել, բայց չեն անում, որի համար Արցախի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում հոդված կա նախատեսված՝ ինֆորմացիան չտրամադրելու կամ աղավաղելու դեպքում հասնում է քրեական պատիժ: 50 միլիոնից ավել ի՞նչ վարկեր են տվել և ու՞մ: Եվ պետության երաշխավորագրեր ո՞ւմ են տվել բիզնեսի անվան տակ:
–Բիզնեսի աջակցման ծրագրե՞րը նկատի ունեք:
-Այո՛: Եվ ինչ սուբսիդիաներ կան հատկացված: Այսքանն է մեզ հետաքրքրում: Մեզ անհիմն պատասխաններ են տվել: Այն օրենքների վրա որ հիմնվել են, Արցախում ընդհանրապես նման օրենքներ գոյություն չունեն:
–Դուք բազմաթիվ հարցումներ եք արել, ի՞նչ են պատասխանում դրանց:
-Գաղտնի՛ք: Բանկային գաղտնի՛ք: Բանկային գաղտնիքի մասին այստեղ օրենք չկա:
–Այսինքն, ուզում եք ստանալ այն ընկերությունների ցանկը, որոնք աջակցություն են ստացել հիմնադրամներից:
-Այո՛:
–Իսկ ո՞ւմ են պատկանում այդ ընկերությունները, ըստ Ձեզ:
-Իրենցն են ու իրենց մերձավորներինը: Մեկ ուրիշը նման ահռելի սուբսիդիաներ չի ստացել: Մենք նույնիսկ գիտենք իշխանությունների հետ կապ չունեցող այնպիսի գործարարների, որոնք 10-20 միլիոն դրամ շատ մեծ դժվարությամբ են ստանում:
–Ինչի՞ց եք ենթադրում, որ խոսքը ահռելի սուբսիդիաների մասին է:
-Որովհետև մենք պաշտոնական ինֆորմացիա ունենք, որը հիմք է տալիս այդպես մտածել: Օրինակ, երկու հոգու 400 միլիոն դրամի վարկ են սուբսիդավորել՝ հէկի անվան տակ տրամադրված: Չո՛րս հարյուր միլիոն:
–Դուք նաև Արայիկ Հարությունյանի հրաժարականն եք չէ՞ պահանջում:
-Ո՛չ, ո՛չ: Արայիկ Հարությունյանի հրաժարականը մեծ հաճույքով, այսպես ասեմ, հենց առաջին շանսը եղավ, պետք է պահանջենք: Բայց քանի որ պատերազմում պարտվել ենք, կան որոշակի հետևանքներ: Մի քիչ այդ գործը ծանրանում է: Այս աշխարհաքաղաքական իրավիճակում եթե Արայիկ Հարությունյանի հրաժարականը պահանջենք, մենք կարո՞ղ ենք նոր ընտրություններ անել, թե՞ ոչ: Այս պահին չենք կարող կազմակերպել, որովհետև բնակչության մեծ մասը մշտական տեղակայման վայր էլ չունի: Սա առաջին պատճառն է: Երկրորդն էլ՝ աշխարհաքաղաքական առումով:
–Վերջին ցույցի ժամանակ ասացիք, որ անիմաստ է այսքան էներգիա ծախսելը: Ո՞րն է պատճառը, որ քիչ մարդ է ներկա եղել:
-Այդ ցույցը իրականում կայացած ցույց էր: Մասնակիցներն իրենք էլ չեն իմացել իրենց արածը: Նրանք շատ լուրջ քայլ են արել, իրոք, ստիպել են, որ կոռուպցիոն իշխանությունը անհանգստանա, երկյուղի: Բայց դա չի զգացել ժողովուրդը, քանի որ առաջին օրը չի ստացվել, երկրորդ օրն էլ հուսահատ եղան: Այսպես ասենք՝ մեր նպատակին հասնելուց եթե «հինգ» չէր պակաս, ապա «քսան»:
Այդ օրվա նպատակը հիմնադրամներից հաշվետվություն պահանջելն էր: Երբ որ մենք ասում ենք հիմնադրամի հաշվետվություն, դա նույնն է, ինչ ասենք՝ իշխանությունը Արայիկ Հարությունյանից պիտի անցնի ժողովրդին: Էնտեղ նստելու ամենագլխավոր նպատակը իրենց գումարները պահպանելն է ու բազմապատկելը: Հիմա եթե արգելում ես բազմապատկելը, ու եղածն էլ ջրի երես ես հանում, էլ իրենք էնտեղ նստելու իմաստ չեն ունենում: Նրանք փողի գերիներ են:
–Ենթադրենք՝ ձեր բոլոր պահանջները կատարվում են, որո՞նք են լինելու հաջորդ՝ այս ծանր հետպատերազմյան փուլից դուրս գալու քայլերը:
-Թալանի վերացումը արդարության շունչ է մտցնելու Արցախ, և հույսեր է տալու ժողովրդին: Բայց ավելի հետագա պրակտիկ քայլերն են՝ այդ գումարները հիմնականում պետք է տրամադրվեն բնակարանային խնդիրների ապահովման համար և կրթությանն ու գիտությանը: Կոպիտ ասած, մեր ապագա ֆինանսական քաղաքականությունն է, որ ժողովրդի նվազագույն պահանջները բավարարելուց հետո մնացած բոլոր գումարները ուղղենք կրթությանը։ Ռազմավարությունն եմ ասում, թե ինչ ուղղությամբ ենք գնալու: Մենք պետք է հիմնականում դրսից հրավիրենք մասնագետների, որպեսզի նրանց շահագրգռենք, կա մի պայման՝ պետք է տանք շատ բարձր աշխատավարձեր: Այսինքն, մոտավորապես ամիսը 5-10 հազար դոլար:
–Սա ինչպե՞ս է օգնելու արտաքին վտանգի չեզոքացմանը:
-Ժողովրդի հոգեբանությունը այսպիսինն է հիմա՝ «Մնա՞նք, թե՞ չմնանք: Էսա սաղ կգնան: Արտագաղթ կլինի: Մտավորականությունը առաջինը կարտագաղթի»: Որպեսզի այդ հոգեբանական վիճակից հանենք ժողովրդին, պետք է ճիշտ հակառակ գործողությունները անենք: Այսինքն, այստեղ հրավիրենք մոտ 100 մասնագետի՝ միջազգային մասշտաբի, բարձր ցուցանիշներ ունեցող համալսարանններից:
–Իսկ ժամանա՞կը, մի՞թե այն սուղ չէ:
-Ոչ մի սուղ բան չկա, իրականում խուճապը ավելի շատ է, քան գոյություն ունեցող վտանգը: Այո՛, մտածում են, որ էսա հունիսի 20-ին Ստեփանակերտը տալու ենք Ադրբեջանին: Ոչ մի տարածք էլ չենք տալու, արդեն տարածք տվողը մենք չենք, ռուսն է: Ռուսաստանն էլ այդ հարցերում շատ զիջողական չէ: Պետք է հասկանանք, որ դա նախկին մերժված իշխանությունների քաղաքականությունն է, որ ուզում են ասյտեղ վախի մթնոլորտ ստեղծել, որպեսզի ասեն՝ սա՛ է ձեր հեղափոխությունը, մենք կգանք ու կփրկենք: Սա դիվերսիա է՝ անձնական-քաղաքական նպատակները հետապնդելու համար:
–Մի հարց էլ թեմայից դուրս: Քաղաքացիների՝ զենք կրելու վերաբերյալ ի՞նչ դիրքորոշում ունեք:
-Դա պետք է կազմակերպվի: Ուղղակի զենք բաժանելուն դեմ եմ: Դա կարող է բերել հակառակ արդյունքի՝ անախորժությունների: Ես չէի շտապի ասել, որ մեր հասարակությունը պատրաստ է դրան: Եթե այնպես կազմակերպեն, որ մի թաղամասում պահեստ լինի, և ինչ-որ մեկը պատասխանատու լինի դրա համար, և տրամադրեն զենքը ըստ անհրաժեշտության՝ այո՛: Բայց ամեն մեկը իր տանը զենք պահի՝ ոչ:
Զրուցեց Հայկ Ղազարյանը
*Արցախի ներդրումային հիմնադրամը, որպես «Զարգացման արցախյան գործակալություն» ՊՈԱԿ-ի իրավահաջորդ, ստեղծվել է 2007թ․` ԼՂՀ կառավարության նույն թվականի որոշմամբ: Հիմնադրամի հիմնադիրն է Արցախի Հանրապետությունը՝ ի դեմս Արցախի Հանրապետության կառավարության: Հիմնադրամն իրականացնում է Արցախի Հանրապետությունում ձեռնարկատիրության զարգացմանն ուղղված պետական աջակցության ամենամյա ծրագրերը, ինչպես նաև հիփոթեքային վարկավորմամբ բնակարաններ ձեռք բերելու պետական ֆինանսական աջակցության ապահովման գործընթացը:
*Գյուղի և գյուղատնտեսության աջակցության հիմնադրամը ԼՂՀ կառավարությունը հիմնադրել է 2006թ․: Հիմնադրամի գործունեության նպատակներն են Արցախի գյուղի և գյուղատնտեսության զարգացումը, գյուղատնտեսության բնագավառում սկսնակ և գործող տնտեսվարող սուբյեկտներին աջակցություն տրամադրելը:
