Timeshighereducation.com կայքում հրապարակվել է Դեյվիդ Մեթյուսի (David Matthews) հոդվածը, որն անդրադառնում է Օքսֆորդի համալսարանի կենտրոնին ադրբեջանական գումարների տրամադրմանը և շահերի հնարավոր բախմանը։ Հոդվածը թարգմանաբար ներկայացված է ստորև։
Ադրբեջանի ավտորիտար ղեկավարի ընտանիքի անդամներից մեկը Օքսֆորդի համալսարանի՝ Ադրբեջանն ուսումնասիրող հետազոտական կենտրոններից մեկի խորհրդի անդամ է, ինչը շահերի հնարավոր բախում է կրթության ոլորտում:
Հայ գիտնականների խումբը մտահոգություն է հայտնում, որ Օքսֆորդի Նիզամի Գյանջավի կենտրոնը, որը հիմնադրվել է 2018-ին` չբացահայտված աղբյուրից ստացված 10 միլիոն ֆունտ ստեռլինգի նվիրատվությամբ, կարող է անտեսել Ադրբեջանում հայկական ժառանգության ուսումնասիրությունը, որը, նրանց կարծիքով, այդ երկրի կառավարությունը փորձում է ջնջել։
Նվիրատվությունը միջնորդել է Նարգիզ Փաշաևան՝ քենին նախագահ Իլհամ Ալիևի, որը 2003-ից ի վեր ղեկավարում է Ադրբեջանը խոշտանգումների, քաղաքական հակառակորդներին բանտարկելու և կոռուպցիայի մեղադրանքների ներքո:
Մոսկվայի պետական համալսարանի Բաքվի մասնաճյուղի ռեկտոր, պրոֆեսոր Փաշաևան օքսֆորդյան կենտրոնի յոթ հոգանոց խորհրդի անդամ է, որը որոշում է, թե որ դիմորդները կստանան կրթաթոշակ Ադրբեջանն ու ընդհանրապես տարածաշրջանն ուսումնասիրելու համար:
«Մտահոգիչ է այն փաստը, որ Օքսֆորդի Նիզամի Գյանջավի կենտրոնը ստեղծվել է առեղծվածային ծագման մեծ նվիրատվության շնորհիվ՝ անհատի միջոցով, որն առավելագույն սերտ կապեր ունի Ադրբեջանի ղեկավարների հետ»,- ասում է ԱՄՆ-ում Հայկական ուսումնասիրությունների և հետազոտությունների ազգային ասոցիացիայի ակադեմիական տնօրեն Մարկ Մամիկոնյանը։
Տասնամյակներ շարունակ գիտնականներն ու լրագրողները ահազանգել են Ադրբեջանի տարածքում հայկական խաչքարերի, պատմական հայկական գերեզմանների, եկեղեցիների ոչնչացման մասին:
«Մտահոգվելու հիմքեր կան այն հավանական ազդեցության շուրջ, թե ինչպես կփաթեթավորվի Հարավային Կովկասի անցյալի և ներկայի ուսումնասիրությունը, այսինքն` ինչ է ներառվելու, ինչը՝ ոչ, և որ ուժերն են ազդելու այդ առերևույթ ակադեմիական որոշումների վրա»,- ասում է Մարկ Մամիկոնյանը։
Կանխապնդումներ չկան, որ կենտրոնի գոյություն ունեցող հետազոտությունները քաղաքականապես կողմնակալ կամ թերի են:
Հիմնադրամը ներկայացված է որպես «Անգլո-ադրբեջանական ընկերակցության» նախագիծ, մի մարմին, որտեղ պրոֆեսոր Փաշաևան համանախագահ է, և որի նպատակն է երկու երկրների միջև հարաբերությունների զարգացումը: Չնայած կայքն այլևս գործունակ չէ, այն հովանավորների թվում նշում էր Լոնդոնում Ադրբեջանի դեսպանին։
Օքսֆորդի խոսնակներից մեկը նշում է, որ Օքսֆորդի նվիրատվությունների վերստուգիչ հանձնաժողովը «տեղեկացվել է այս նվիրատվության սկզբնաղբյուրի մասին, որը կառավարությունից չէ», բայց այլ տեղեկություններ աղբյուրի վերաբերյալ չի հավելում:
Ըստ ԱՄՆ-ի «Ժողովրդավարության ազգային հիմնադրամի» Կովկասյան ծրագրերի ավագ համակարգող Էլսպեթ Սաթերսի, որը նախազգուշացրել է արևմտյան համալսարաններին ինքնակամ նվիրատվությունների մասին, «միանգամայն ճիշտ է կասկածի տակ դնել, թե որտեղից են գալիս այդ միջոցները»:
Օքսֆորդի խոսնակը հավելում է. «Կենտրոնը պաշտոնապես կառուցված է համալսարանի ստանդարտ դրույթների համաձայն, որոնք երաշխավորում են ակադեմիական ազատությունը և հետազոտական անկախությունը: Կենտրոնի շրջանավարտների կրթաթոշակի և կրթաթոշակային ծրագրերի դիմումները դիտարկվում են միայն ակադեմիական չափանիշներով»:
Պրոֆեսոր Փաշաևան մեկնաբանության խնդրանքը թողել է անպատասխան։
Թարգմանությունը՝ Զառա Պողոսյանի
Read the article in English.
