Հայաստանի երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի (ԶՊՄԿ) բաժնետոմսերի 15 տոկոսը կառավարությանն անցնելու գործարքը համարում է «կոռուպցիայի դրսևորումներով բարձրագույն պիլոտաժ․․․ Հայաստանի պատմության ամենամութ գործարք»։ Այդ մասին Քոչարյանը հայտարարեց հոկտեմբերի 4-ին իր հրավիրած ասուլիսին։
Սեպտեմբերի 30-ին հայտնի դարձավ, որ ԶՊՄԿ-ի բաժնետոմսերի 60 տոկոսն անցել է ռուս միլիարդատեր Ռոման Տրոցենկոյին պատկանող «Արդյունաբերական ընկերություն» բաժնետիրական ընկերությանը։ Ձեռք բերելով կոմբինատի բաժնետոմսերի առյուծի բաժինը՝ «Արդյունաբերական ընկերություն»-ը որոշել է դրա մի մասը՝ կոմբինատի ընդհանուր բաժնետիրական կապիտալի 15 տոկոսի չափով նվիրել կառավարությանը և մասնավորապես վարչապետի աշխատակազմին։
Ռոբերտ Քոչարյանը հարց բարձրացրեց, թե ինչու է որոշվել նվիրատվությունը կատարել ու բաժնետոմսերի կառավարումը հանձնել վարչապետի աշխատակազմին։ «Աբսուրդ է. պետական բաժնեմասերը պետք է կառավարվեն ֆինանսների նախարարության կողմից, կարող է՝ էկոնոմիկայի նախարարության կողմից։ Մասնագիտական ի՞նչ հմտություն ունի վարչապետի աշխատակազմը նման գործառույթ ունենալու համար»,- հայտարարեց նա՝ ավելացնելով, որ կառավարությանը կոմբինատի բաժնետոմսեր նվիրելն «ուղղակի փայ մտնել է ամենամեծ ձեռնարկության կառավարման մեջ»։
․․․
Թեև նվիրատվությունն իրականացվել է վարչապետի աշխատակազմին, սակայն դեռևս պաշտոնապես հայտնի չէ, թե կոնկրետ որ պետական գերատեսչությունն է իրականացնելու 15 տոկոս բաժնեմասի կառավարումը։ Շրջանառվող լուրերի համաձայն՝ դրա կառավարումը կհանձնվի «Հայաստանի պետական հետաքրքրությունների ֆոնդ» ՓԲԸ-ին (ANIF), որն էլ իր հերթին կոմբինատի տնօրենների խորհրդում կունենա ներկայացուցիչներ։
Հոկտեմբերի 2-ին Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենայինի նոր խոշոր բաժնետեր Ռոման Տրոցենկոն, որի ունեցվածքը ըստ Forbes-ի կազմում է 2,4 միլիարդ դոլար, հանդիպում էր ունեցել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հետ՝ տեղեկացնելով, որ նախատեսում են կոմբինատում իրականացնել 4 միլիարդ դոլարի ներդրում, նաև կառուցել պղնձաձուլարան։ Հուլիսի 3-ին Լիտվայի հայ համայնքի ներկայացուցիչների հետ հանդիպմանը Նիկոլ Փաշինյանն ասաց՝ «հույս ունեն, որ ժամանակի հետ 15 տոկոս բաժնեմասի չափը կավելանա»։ «Սա մի մեծ ներդրումային ծրագիր է, ու դա իրականացվելու է կառավարության աջակցությամբ ու մասնավորի կողմից։ Այսօր ՀՀ-ից արտահանման կառուցվածքի մի հսկայական մասը խտանյութ է, որը հիմնականում արտահանվում է Եվրոպա ու ձուլվում պղինձ։ Մենք ուզում ենք Հայաստանում պղնձաձուլարան ստեղծվի, որը կստեղծի հազարավոր աշխատատեղեր, 5-7 տարիների ընթացքում մինչև 5000 աշխատատեղ կստեղծվի»,- խոսելով կոմբինատի հետագա գործունեության մասին՝ նշեց նա։
Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատում Տրոցենկոն իր բաժնեմասը ձեռք է բերել հենց կոմբինատից։ 2020-ին գերմանական «Քրոնիմետ» ընկերությունների խմբից ԶՊՄԿ-ն հետ գնեց 60 տոկոս բաժնետոմսերը և ըստ բաժնետիրական ընկերությունների մասին օրենքի՝ մեկ տարվա ընթացքում կոմբինատը պարտավոր էր իրացնել այդ բաժնետոմսերը։ Տրոցենկոյի կողմից ԶՊՄԿ-ում բաժնետոմսերի գնումը կոմբինատում բաժնետերերի ամենամեծ փոփոխությունն է 2004-ից ի վեր։ Գործարքի գինը, ինչպես նաև կառավարությանը բաժնետոմսերի նվիրատվության պայմանագիրը դեռևս չի հրապարակվել։ Հիշեցնենք, որ Տրոցենկոյին է պատկանում «Գեոպրոմայնինգ գոլդ» ընկերությունը, որը Հայաստանում շահագործում է Սոթքի ոսկու հանքավայրն ու Ագարակի պղինձ-մոլիբդենային հանքավայրը, նաև՝ երեք հանքավայր Ռուսաստանում։
Կոմբինատում բաժնետոմսերի 12,4 տոկոսը «Զանգեզուր մայնինգ» ընկերության միջոցով պատկանում է Ռուսաստանի առողջապահության և սոցիալական զարգացման հարցերի նախկին նախարար Միխայիլ Զուրաբովին, իսկ 12,5 տոկոսը՝ «ԱՄՓ հոլդինգ»-ին, որի բաժնետերերն են «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Վահե Հակոբյանի եղբայրը՝ Կարեն Հակոբյանը, կոմբինատի նախկին տնօրեն Մհեր Պոլոսկովն ու կոմբինատի նախկին կառավարիչներից Նարեկ Ամբարյանը։
Մկրտիչ Կարապետյան
