Հայկ Հովհաննիսյան, #CivilNetCheck
Վերջին օրերին լրատվամիջոցներում Հայաստանում օտարերկրյա ներդրումների ծավալների վերաբերյալ շրջանառվում են հակասական տեղեկություններ։
Այսպես, «Ժողովուրդ» օրաթերթը հունվարի 11-ին «Ներդրողները փախչում են Հայաստանից. ծավալները նվազել են» վերնագրով հոդված է հրապարակել։ Դրանում հղում է արվում Վիճակագրական կոմիտեի 2022-ի հունվար-սեպտեմբերի տվյալներին և պնդում արվում օտարերկյա ներդրումների զգալի նվազման մասին։
Դրա նախորդ օրը Հանրային հեռուստաընկերության «Լուրեր» հաղորդումը հայտնել էր 2022-ի առաջին ինը ամիսներին օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների՝ 2021-ի նույն ժամանակահատվածի համեմատ զգալի աճի մասին։
Հատկանշական է, որ այս երկու հակասական եզրահանգումներով հրապարակումներում հղում է արվում Վիճկոմիտեի նույն ժամանակաշրջանի տվյալներին։ ՍիվիլՆեթի փաստերի ստուգման թիմը՝ #CivilNetCheck-ը, որոշեց պարզել խառնաշփոթի պատճառը։
«Ժողովուրդը» հղում է անում ընդամենը ներդրումներին, «Լուրերը»՝ ուղղակի ներդրումներին
«Ժողովուրդ» օրաթերթի՝ Հայաստանից ներդրողների փախչելու մասին պնդման հիմքը 2022-ի հունվար-սեպտեմբերին կատարված օտարերկրյա «ընդամենը ներդրումների» հաշվեկշռի ցուցանիշն է, որը կազմել է 75,5 մլրդ դրամ՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակշրջանում արձանագրված 156,4 մլրդ դրամի դիմաց։
Թվում է, թե ներդրումներն իրոք կրկնակի նվազել են, մինչդեռ, իրականում, ներդրումների ծավալի իրական պատկերն արտացոլում է ոչ թե «ընդամենը ներդրումների» ցուցանիշը, այլ դրա մեջ մտնող «ուղղակի ներդրումների» ցուցանիշը։
«Ուղղակի ներդրումների զուտ հոսքը» ներդրողների կողմից բաժնետոմսերի ձեռքբերման և բաժնետերերին վճարված մարումների հաշվեկշիռն է։ Դրանում հաշվարկվում են 10% և ավելի բաժնետոմսերի գնումը։ 2022-ի առաջին ինը ամիսներին այն կազմել է 112,8 մլրդ դրամ, որը ավելի է նախորդող տարվա նույն շրջանում արձանագրված 88,9 մլրդ դրամից 26,8%-ով։
2022-ի հունվար-սեպտեմբերին գրանցված «ուղղակի ներդումների» ցուցանիշը առնվազն 2016-ից սկսած ամենաբարձր ցուցանիշն է։ Ամբողջ տարվա ցուցանիշները հասանելի կլինեն 2023-ի ապրիլին։
«Մոդեքս» խորհրդատվական ընկերություն հաշվարկների համաձայն՝ 2022-ի ինը ամիսների ընթացքում ստացվել է 708 մլն դոլար օտարերկրյա «ուղղակի ներդրում» (առանց ներդրողներին վճարված մարումների), որը ավելի է 2021-ի համապատասխան ժամանակաշրջանից մոտ 36,2%-ով։ Ներդրումների 67%-ը ստացվել է Ռուսաստանից։
«Ընդամենը ներդրումների» մեջ, որին հղում էր արել «Ժողովուրդ» օրաթերթը, «ուղղակի ներդրումներից» բացի, ներառված են «պորտֆելային» և «այլ ներդրումները»։ «Պորտֆելային ներդումները» մինչև 10% բաժնետոմսերի ձեռքբերումն է։ «Այլ ներդրումները», պարզ ասած, դրսից վերցված վարկերն ու պարտքերն են։
Ստացվում է, որ օտարերկրյա ուղղակի ներդրումները, այսինքն ներդրողների գնած բաժնետոմսերը և փոխանցած ֆինանսական միջոցները նախորդ տարվա համեմատ աճել են, իսկա «այլ ներդրումների» ցուցանիշը բացասական է եղել։ Այդյունքում, նվազել է նաև «ընդամենը ներդրումները»։
Այսպիսով, «Ժողովուրդ» օրաթերթի պնդումը, թե օտարերկյրա ներդրումները խիստ նվազել են, իսկ ներդրողները փախչում են Հայաստանից, չի համապատասխանում իրականությանը։
