Հայկ Հովհաննիսյան, #CivilNetCheck #Ճշտաչափ
Ինտերնետ շահումով խաղերում և վիճակախաղերում 2023-ին կատարվել է 6,319 տրլն, իսկ խաղատներում՝ 111,8 մլրդ դրամի խաղադրույք։ Այս մասին #CivilNetCheck-ի հարցմանն ի պատասխան հայտնել են Պետեկամուտների կոմիտեից։
Խաղադրույքների 2023-ին գրանցված ծավալը ռեկորդային է դիտարկված վերջին վեց տարիների համար։ Աճի տեմպը, սակայն, դանդաղել է. եթե նախորդ տարիներին գրանցվում էր ամենամյա երկրաչափական աճ, ապա 2023-ին առցանց խաղադրույքների ծավալը նախորդող 2022-ի համեմատ աճել է շուրջ 9,5 տոկոսով։
Ուշագրավ է, որ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը 2023-ի տարեսկզբին հայտարարել էր, թե իրենց իշխանության կողմից շահումով խաղերի ոլորտում կատարված օրենսդրական սահմանափակումների արդյունքում խաղադրույքների ոլորտում «շա՜տ լուրջ անկում» է գրանցվել։
Վերջին երկու տարիներին կատարված խաղադրույքների ծավալների վիճակագրությունը փաստում է, որ վարչապետի այս պնդումը չի համապատասխանում իրականությանը։
Խաղադրույքների մեծ մասը կատարվում է առցանց
Վերջին տարիներին կատարված խաղադրույքների մեծ մասը կազմում են ինտերնետ շահումով խաղերը, այսինքն՝ սպորտային վիճակախաղերը և առցանց կազինոները։ Այսպես, 2023-ին խաղադրույքների 98 տոկոսը եղել է առցանց և միայն 2 տոկոսն է արվել խաղատներում։
Ըստ ՊԵԿ-ի տվյալների՝ 2023-ին խաղատներում կատարվել է 111,8 մլրդ դրամի խաղադրույք, ինչը շուրջ 2,2 անգամ ավելի է 2022-ին գրանցված ծավալից, որը կազմել է 52,7 մլրդ դրամ։
Վիճակագրական կոմիտեի տվյալները ևս փաստում են 2023-ին շահումով խաղերի ոլորտի աճի վերաբերյալ. 2023-ին խաղատների ծառայությունների ծավալը աճել է 2,7 անգամ, իսկ վիրտուալ մոլախաղերի և վիճակախաղերի ծառայությունների ծավալը՝ 3,9 տոկոսով։ Շահումով խաղերը կազմում են Հայաստանում ծառայությունների ոլորտի ընդհանուր ծավալի շուրջ 8 տոկոսը։
Վերջին տարիներին խաղամոլության գրանցած աճը մեծամասամբ պայմանավորված է հենց այն հանգամանքով, որ խաղադրույք կատարելը դարձել է շատ դյուրին, խաղասրահ այցելել այլևս անհրաժեշտ չէ։
Կախվածությունների բուժման ազգային կենտրոնից հայտնում են, որ Հայաստանում չկա խաղամոլության մասին պաշտոնական վիճակագրություն, և հայտնի չէ, թե քանի մարդ է խաղային կախվածության մեջ, քանի որ քչերն են դիմում մասնագիտական օգնության։
Հոդվածում ներկայացված խաղադրույքների ծավալների տվյալները ստացված են խաղային ոլորտի կազմակերպիչների՝ ՊԵԿ-ին ներկայացրած ֆինանսական հաշվետվություններից, որոնցում ներառված են կազմակերպությունների առցանց կազինոներում և սպորտային վիճակախաղերում ոչ միայն Հայաստանի ներսից, այլև արտերկից կատարված խաղադրույքները։։
Հայտնի չէ, թե ՀՀ քաղաքացիներն ինչքան խաղադրույք են կատարել արտասահմանյան առցանց վիճակախաղերի կայքերում, քանի որ այդ կայքերը Հայաստանում լիցենզավորած չեն և հաշվետվություն չեն տրամադրում։
Այսինքն՝ դժվար է հստակ նշել, թե խաղադրույքների ճշգրիտ որքան մասն է կատարվել ՀՀ քաղաքացիների կողմից և որքան խաղադրույք է կատարվում չլիցենզավորված առցանց կազինոներում և վիճակախաղերում։
Կառավարության կիրառած սահմանափակումները
Կառավարությունը և խորհրդարանը վերջին տարիներին ընդունել են մի շարք որոշումներ և օրենսդրական փոփոխություններ, որոնցով արգելվել է վիճակախաղերի և խաղատների գովազդը (բացառությամբ որոշ վայրերի), սահմանափակվել է բուքմեյքերական ընկերությունների գործունեության վայրերը, դժվարացվել է խաղադրույքներ կատարելը, ավելացվել է ընկերությունների համար հարկային բեռը և այլն։
2024-ի ապրիլից ուժի մեջ է մտնում օրենսդրական փոփոխությունը, որով ինտերնետ շահումով խաղի մասնակիցները ստիպված կլինեն իրենց խաղային հաշիվները լիցքավորել բացառապես սեփական բանկային հաշիվներով, իսկ խաղասրահներում խաղային ժետոններ կկարողանան գնել միայն անկանխիկ եղանակով։
2024-ի հոկտեմբերից ուժի մեջ է մտնելու մեկ փոփոխություն, որով արգելափակվելու են լիցենզիա չունեցող արտասահմանյան վիճակախաղերի կայքերը։ Սա, ըստ օրենսդիրների, թույլ կտա վերահսկել գումարի հոսքերը և առցանց շահումով խաղերի ոլորտը։
