Օրերս լրատվամիջոցների ուշադրության կենտրոնում հայտնվեց ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի դեկան, պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Էդիկ Մինասյանի հեղինակած Հայոց պատմության դասագիրքը, որտեղ 2008թ. մարտի 1-ի դեպքերի ամբողջ պատասխանատվությունը դրվում է ընդդիմության վրա: Մարտի 1-ի զոհերի հարազատները պատրաստվում են դատարան դիմել՝ հեղինակին մեղադրելով պատմությունը աղավաղելու համար: Մարտի 1-ի զոհվածներից մեկի մայրը հայտարարել է, որ փաստաբաններից հետո կորոշեն՝ ինչ հիմքով են հայց ներկայացնելու դատարան: ՍիվիլՆեթի հետ զրույցում Մինասյանն ասում է, որ ինքն օբյեկտիվորեն է ներկայացրել պատմությունը՝ եղած փաստերի հիման վրա:
— Պարոն Մինասյան, Ձեզ մեղադրում են, որ խեղաթյուրել եք պատմությունը:
— Ես ամենևին չեմ խեղաթյուրել: Ես եղած փաստերի հիման վրա օբյեկտիվ ներկայացրել եմ պատմությունը: Ժամանակակից պատմություն գրելը չափազանց բարդ է: Կոնկրետ եղած փաստերի հիման վրա շարադրել եմ պատմությունը: Հնարավոր է՝ փաստերը սակավ լինեն, և դրա համար գոյություն ունի շարադրանքի պոզիտիվ ձև, որը ես ընտրել եմ: Այսինքն՝ հիմնականում դրական շարադրանք է գնում, բացասական էլեմենտներ ավելի քիչ կան շարադրանքում: Շատ դեպքերում մեղադրում են, որ պաշտպանել եմ իշխանություններին և ներկայացրել դրական իմաստով: Ես ասեմ՝ եղած փաստերի և պաշտոնական տվյալների վրա եմ հիմնվել, ինչպես նաև իմ սկզբնաղբյուրների, այդ թվում՝ Ազգային ժողովի հանձնաժողովի տվյալների, Ոստիկանության հաղորդագրությունների, երկու կողմերի մամուլի: Ես կուզենայի ընդգծել, որ շարադրանքի մեջ ես արտահայտել եմ նաև իմ տեսակետը, և դա ցանկացած հեղինակի իրավունքն է: Այս դեպքում պատմության դասագրքում ես օբյեկտիվ շարադրանքի հիման վրա կատարել եմ անհրաժեշտ եզրակացություն: Դա իմ իրավունքն է: Ես համարում եմ, որ իմ շարադրած նյութը ներկայացրել եմ օբյեկտիվ, փաստերի հիման վրա, որոնք նշեցի՝ որտեղից եմ վերցրել: Հնարավոր է՝ հետագայում նոր փաստեր բացահայտվեն, և որոշ ճշտումներ կատարվեն:
— Նշվում է, որ կար նաև Մարտի 1-ի գործով փաստահավաք խումբ, Մարդու իրավունքների պաշտպանի զեկույցը: Դուք դրանցից օգտվե՞լ եք:
— Այո՛, ես օգտվել եմ նաև դրանցից, և զեկույցում արտառոց երևացող բաներ չկան, որոնք ուղղված են իշխանությունների դեմ:
— Եթե ավելի կոնկրետ՝ Դուք գրքում նշել եք, որ ընդդիմությունը զինված է եղել, զբաղված է եղել թալանով, հարյուրավոր մեքենաներ այրվել են և այլն…
— Ես նշել եմ՝ ընդդիմության կազմակերպած հանրահավաքին: Հիշենք, որ այն ընդդիմությունն էր կազմակերպել: Եվ բացի այդ՝ կային ընդդիմության հայտնի կոչերը՝ երթի մասին, որի ընթացքում էլ դա կատարվել է, ինչպես օրինակ՝ խանութներ թալանելը:
— Դա եղել է, բայց ընդդիմությունը նշում է, որ դա արվել է ոչ թե իր, այլ իշխանության կողմից ներդրված խմբերի կողմից:
— Ես այդ կարծիքին չեմ: Հնարավոր է, որ մեկ երկու հոգի լինեին: Բայց մեզ հայտնի է, որ ընդհանուր կազմակերպիչները ընդդիմության ներկայացուցիչներն էին, որոնք կոչ արեցին, և ժողովուրդը, այդ մասսան գնաց թալանի:
— Այսինքն՝ թալանի կո՞չ արվեց:
— Ո՛չ, կոչ է արվել բարիկադ ստեղծելու և ինքնապաշտպանություն կազմակերպելու: Այդ բարիկադ ասվածը, մեքենաներ այրելը, շուռ տալը, թալանը դրանից հետո սկսվեցին: Այնտեղ հավաքվածների մեջ մեծ մասը նաև ոստիկաններ էին, և նրանք բնականաբար թույլ չէին տա: Մյուս փաստը, որ ես ուզում եմ ընդգծել. օգտագործվել է դեպքերին վկա մարդկանց վկայությունները, որոնք կան ինչպես մամուլում, այնպես էլ ԱԺ հանձնաժողովի եզրակացությունում:
— Այսինքն՝ ԱԺ հանձնաժողովը նշում է, որ ընդդիմությունը զբաղվել է թալանո՞վ, մեքենաներ հրկիզելո՞վ:
— Ես ասացի, որ փաստեր կան ոչ միայն ԱԺ հանձնաժողովի եզրակացությունում, այլև մամուլում, ես կարող եմ դա ցույց տալ, և Դուք կհամոզվեք, որ օդից չեն վերցված: Դրանք փաստական տվյալներ են, որոնց հիման վրա ես իմ տեսակետն եմ զարգացրել:
— Տարբեր առիթներով, հիմնականում ընտրությունների գնահատման, մեջբերում եք Եվրախորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովի 1609 բանաձևը: Այդ բանաձևում նշվում է, որ ոստիկանների գործողությունները եղել են անհամաչափ, որը դասագրքում չի երևում: Դա ինչո՞վ է պայմանավորված:
— Ես նյութի վերջում նշել եմ, որ ոստիկանությունը ևս դիմել է միջոցների: Ես չեմ գրել, թե ոստիկանությունն ընդհանրապես հեռու պահեց իրեն, չխառնվեց կամ մեղքի իր բաժինը չունի: Նման բան ես չեմ ասել: Զոհերի հետ կապված էլ նշել եմ՝ երկկողմանի: Ընդդիմությունը նշում է, թե ներկայացված փաստերը միակողմանի են, պետք է ասեմ՝ այդպես չէ, և ընդդիմությունը այս վերջին մասը չի ներկայացնում, եթե օբյեկտիվ եք՝ այս վերջին մասն էլ ներկայացրեք: Ի վերջո, պետք է հաշվի առնել, որ սա դասագիրք է, որն ունի շարադրանքի իր ձևը:
— Եթե նոր փաստեր հայտնաբերվեն, Դուք պատրա՞ստ եք վերանայել Ձեր գրածը:
— Այո՛, իհարկե: Եթե պարզվի, որ կան փաստեր, որին հակասում է այս շարադրանքը, իհարկե կվերանայվի: Բա ինչի՞ համար է պատմությունը:
Զրուցել է Դերենիկ Մալխասյանը
Հ.Գ.
Երեկ՝ նոյեմբերի 27-ին, ԵՊՀ հանրային կապերի բաժինը հայտարարություն է տարածել՝ նշելով, որ «Հայոց պատմություն» բուհական դասագիրքը շարադրվել է միմիայն փաստական տվյալների հիման վրա: «….Ցանկանում ենք ևս մեկ անգամ հիշեցնել, որ վերոհիշյալ դասագիրքը, այդ թվում՝ նաև շահարկվող հատվածը, շարադրվել է միմիայն փաստական տվյալների հիման վրա և զերծ է պատմաբանի սուբյեկտիվ մոտեցումներից: Եվ այս համատեքստում ակնհայտ է, որ հարցը շահարկվում է միմիայն քաղաքական նկատառումներով, կատարվում է նաև անթույլատրելին՝ քննարկումներում ներքաշվում են նաև մարտի 1-ի զոհերի հարազատները, հարցը տեղափոխվում է անձնական վիրավորանքների դաշտ»:
