Հնդկական առաջատար The Economic Times թերթն անդրադարձել է Թուրքիայի կողմից Պակիստանին ցուցաբերվող աջակցության խնդրին։ Թերթը նշում է, որ Հնդկաստանն ի պատասխան խորացնում է գործակցությունը Հունաստանի և Հայաստանի հետ։ Ըստ թերթի՝ Հայաստանին հնդկական զենքի մատակարարումը զուտ առևտուր չէ։
Աճող լարվածության պայմաններում Թուրքիայի կողմից Պակիստանին ցուցաբերվող աջակցությունը Հնդկաստանի դեմ մտահոգության առիթ է, հատկապես զինամթերքի մատակարարման և ծովային համագործակցության առումով: Էրդողանի պանիսլամական արտաքին քաղաքականությունը սնում է այս դաշինքը՝ վտանգելով Հնդկաստանի տարածաշրջանային շահերը: Հնդկաստանը ռազմավարորեն հակադարձում է թուրքական քայլերին՝ ամրապնդելով կապերը Հունաստանի և Հայաստանի հետ, ինչը վկայում է միջամտությանը հակազդելու վճռականության մասին:
Ապրիլի 22-ին Փահալգամում երեք տասնյակ մարդու կյանք խլած ահաբեկչական հարձակումից օրեր անց, երբ Հնդկաստանն ու Պակիստանը հայտնվեցին խորացող ճգնաժամի մեջ, քանի որ Հնդկաստանը խոստացավ պատժել հանցագործներին և նրանց պակիստանցի հովանավորներին, լուրեր տարածվեցին, թե թուրքական մի քանի C-130E Hercules տրանսպորտային ինքնաթիռ վայրէջք է կատարել Պակիստանում՝ զենք տեղափոխելով: Սա ենթադրություններ առաջացրեց, որ Իսլամաբադի ամենամոտ դաշնակիցներից մեկը վերջին պահին զենք է մատակարարում՝ հավանաբար Հնդկաստանի հնարավոր ճշգրիտ հարվածներին դիմակայելու համար:
Սակայն թուրքական կառավարությունը հերքեց այդ պնդումը: «Թուրքիայից բեռնատար ինքնաթիռը վայրէջք է կատարել Պակիստանում միայն վառելիք լիցքավորելու համար: Այնուհետև այն շարունակել է իր ուղին: Չպետք է վստահել ոչ պաշտոնական անձանց և հաստատություններից դուրս տարածվող լուրերին»,- ասված էր պաշտոնական հաղորդագրությունում:
Փահալգամի հարձակման հետևանքով Պակիստանը մեկուսացվել էր. նույնիսկ նրա արաբական մերձավոր դաշնակիցները խուսափում էին նրա կողմը կանգնելուց: Չինաստանը՝ նրա ամենամոտ դաշնակիցը, նույնպես զգուշավոր էր: Ենթադրվում էր, որ Թուրքիան ևս չի համարձակվի պաշտպանել Պակիստանին Հնդկաստանի դեմ:
Այնուամենայնիվ, պարզվում է, որ Թուրքիան ակտիվ օգնում է Պակիստանին Հնդկաստանի դեմ պայքարում: Հնդկաստանի կառավարությունը ուրբաթ հայտնեց, որ մայիսի 7-ի և 8-ի գիշերը պակիստանյան բանակը Հնդկաստանի 36 տարբեր վայրերում հարձակում է գործել թուրքական SONGAR անօդաչուներով: Բացի այդ, անցյալ կիրակի թուրքական TCG BÜYÜKADA ռազմանավը ժամանել էր Կարաչիի նավահանգիստ՝ թուրքական օդուժի C-130 ինքնաթիռի՝ քաղաք ժամանելուց ընդամենը մի քանի օր անց: Թուրքական իշխանությունները այցը նկարագրեցին որպես սովորական նավահանգստային այց՝ Օման նմանատիպ այցից հետո, սակայն դրա ժամանակավորումը կասկածներ էր հարուցում:
Թեև Թուրքիան և Պակիստանը ռազմական համագործակցության երկար պատմություն ունեն, և Թուրքիան նաև զենք է վաճառում Պակիստանին, զենքի մատակարարումը և ռազմանավի այցը Հնդկաստանի հետ հակամարտության ընթացքում վկայում են Հնդկաստանի դեմ Պակիստանին Թուրքիայի ակտիվ աջակցության մասին:
Ինչո՞ւ է Էրդողանն աջակցում Պակիստանին Հնդկաստանի դեմ
Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի օրոք, որը 2003-ից թուրքական քաղաքականության առանցքային դեմքն է (սկզբում որպես վարչապետ, իսկ 2014-ից՝ նախագահ), Հնդկաստան-Թուրքիա հարաբերությունները անցել են պարբերական լարվածության շրջաններով՝ ընդմիջված երկխոսության փորձերով:
Էրդողանի իշխանության գալուստով և նրա կողմից նեո-օսմանյան արտաքին քաղաքականության մոդելի որդեգրումով, որը ձգտում է ընդլայնել թուրքական ազդեցությունը մուսուլմանական աշխարհում, Թուրքիայի վերաբերմունքը Հնդկաստանի հանդեպ սկսեց ունենալ գաղափարական և աշխարհաքաղաքական վերադասավորումներ, հատկապես Պակիստանին և Քաշմիրին առնչվող հարցերում:
Էրդողանի կառավարման ներքո Հնդկաստան-Թուրքիա հարաբերությունների հիմնական վիճահարույց կետը եղել է Թուրքիայի կայուն աջակցությունը Պակիստանի դիրքորոշմանը Քաշմիրի հարցում: Էրդողանը միջազգային հարթակներում բազմիցս բարձրացրել է Քաշմիրի հարցը, հատկապես ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայում:
Պակիստանի հետ Թուրքիայի զարգացող պաշտպանական գործակցությունը, այդ թվում անօդաչու տեխնոլոգիաների փոխանցումը և ծովային համագործակցությունը, ուղղակիորեն մտահոգում է Հնդկաստանին: Թուրքական պաշտպանական ընկերությունները դարձել են ավելի ակտիվ Հարավային Ասիայում, մինչդեռ Հնդկաստանը զգուշավոր է տարածաշրջանում թուրքական ռազմական նկրտումների նկատմամբ:
Ինչպե՞ս է Թուրքիան զինում Պակիստանը
Էրդողանի պանիսլամական արտաքին քաղաքականության շրջանակներում Թուրքիա-Պակիստան հարաբերությունները վերածվել են համակարգված ռազմական համագործակցության, որն ընդգրկում է պաշտպանական արտադրություն, վերապատրաստում, համատեղ գործողություններ և ռազմավարական համադրում:
Թուրքիան և Պակիստանը գնալով ավելի են դիտարկում իրենց որպես ավելի լայն իսլամական աշխարհաքաղաքական խմբի մաս, հաճախ հակադրվելով Մերձավոր Արևելքի ավանդական ուժային կենտրոններին, ինչպիսիք են Սաուդյան Արաբիան և ԱՄԷ-ն, կամ տարածաշրջանային մրցակիցներին, ինչպիսիք են Հնդկաստանը և Հունաստանը: Էրդողանի հավակնությունը՝ ղեկավարելու իսլամական ումման, համընկնում է իսլամական աշխարհում առաջնորդության Պակիստանի երկարամյա ձգտման հետ:
Զարգացման ամենատեսանելի ոլորտներից մեկը եղել է պաշտպանական արդյունաբերության համագործակցությունը, որտեղ Թուրքիան դարձել է Պակիստանի զենքի հիմնական մատակարարը: 2018-ին Պակիստանը խոշոր պայմանագիր է կնքել թուրքական պետական պաշտպանական կապալառու ASFAT-ի հետ՝ չորս MILGEM դասի նավերի համար, որը թուրքական դրոշակակիր տեղական ծովային ծրագրի մասն է: 1,5 մլրդ դոլարանոց գործարք ներառում է նաև տեխնոլոգիաների փոխանցում:
Թուրքիան տրամադրել է Super Mushshak վարժական ինքնաթիռներ և հայտնել է անօդաչու տեխնոլոգիաների ոլորտում համագործակցելու պատրաստակամության մասին՝ մի ոլորտ, որտեղ Թուրքիան միջազգային մեծ ճանաչում է ձեռք բերել, հատկապես Bayraktar TB2 անօդաչուների մասով:
Ի՞նչ է անում Հնդկաստանը թուրքական քայլերին հակազդելու համար
Հնդկաստանն ուշադիր հետևում է Թուրքիա-Պակիստան խորացող պաշտպանական գործընկերությանը՝ հատկապես հաշվի առնելով Քաշմիրի հարցում Էրդողանի բացահայտ աջակցությունը և Պակիստանի հետ ռազմական համագործակցությունը: Հնդկաստանը նաև ձեռնարկել է ռազմավարական հակաքայլեր՝ թուրքական ճնշմանը հակազդելու և Արևելյան Միջերկրածովյան և Հարավային Կովկասում՝ Թուրքիայի համար աշխարհաքաղաքական հետաքրքրություն ներկայացնող տարածաշրջաններում ազդեցություն ձեռք բերելու համար:
Հնդկաստանը զգալիորեն խորացրել է դիվանագիտական կապերը Հունաստանի՝ Թուրքիայի պատմական ախոյանի հետ: 2021-ին Հնդկաստանն ու Հունաստանն անցկացրել են իրենց առաջին համատեղ ծովային զորավարժությունները Միջերկրականում: Երկու երկրների միջև բարձր մակարդակի այցերն ավելի հաճախակի են դարձել:
Մեկ այլ ուշագրավ քայլով Հնդկաստանը սկսել է պաշտպանական համագործակցություն Հայաստանի հետ, որը հակամարտության մեջ է Ադրբեջանի՝ Թուրքիայի մերձավոր դաշնակցի հետ: 2022 և 2023 թվականներին Հնդկաստանը զենքի բազմաթիվ գործարքներ է կնքել Հայաստանի հետ՝ մատակարարելով Pinaka հրթիռային համակարգեր, հակատանկային հրթիռներ և հսկողության ռադարներ: Այս գործարքները զուտ առևտրային բնույթ չեն կրում. դրանք ներկայացնում են աշխարհաքաղաքական հակակշիռ թուրքա-ադրբեջանական առանցքին:
Հնդկաստանը նաև զարգացրել է ռազմավարական հարաբերություններ Իսրայելի, ԱՄԷ-ի և Ֆրանսիայի հետ՝ երկրներ, որոնք նույնպես կասկածանքով են վերաբերվում Թուրքիայի տարածաշրջանային ձգտումներին:
