Site icon CIVILNET

Ուժերի հավասարակշռությունը` խաղաղության միակ երաշխիք

ԽՍՀՄ փլուզումից հետո միջազգային հարաբերությունների լիբերալ տեսաբանները կարծում էին, որ միջազգային հարաբերություններում սկզբունքային փոփոխություն է տեղի ունեցել։ Նրանք պնդում էին, որ հիմնական պատերազմները ավարտվել են, և աշխարհը կապրի խաղաղության մեջ։ Իրականում փորձը ցույց տվեց, որ ուժերի բալանսի խախտման պատճառով նոր պատերազմներ առաջացան հետխորհրդային տարածքում:

Խորհրդային Միության փլուզման պատճառով սկսվեց նաև հարավսլավական պատերազմը, որը շարունակվեց մինչև 2001-ը։ Այս պատերազմները տեսաբանների լիբերալ թևը համարում էր փոքր պատերազմներ։ Կարճ ժամանակ հետո սկսվեցին Իրաքի, Աֆղանստանի պատերազմները, որոնց հիմնական պատճառն այն իրավիճակն էր, որ ԱՄՆ-ն աշխարհում միակ գերտերությունն էր: Նա կարողացել է իր հզորության միջոցով իր կամքը պարտադրել աշխարհին։

2008թ. ռուս-վրացական պատերազմը ևս հաստատեց, որ համաշխարհային խաղաղության մասին պնդումները իրականությանը չեն համապատասխանում։ Իրականում միջազգային հարաբերությունները միշտ էլ անարխիկ են եղել։ Եվ եթե աշխարհում որևիցե փուլում խաղաղություն է տիրել, ապա դա եղել է ուժերի հավասարակշռության պատճառով։ Երբ խախտվել է հավասարակաշռությունը, այդ ժամանակ էլ պատերազմ է սկսվել:

ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո Եվրոպայում մտածում էին, որ պետք չէ պատերազմների նախապատրաստվել, քանի որ հիմնական պատերազմները ավարտվել էին: Նաև կարծիք կար, որ Եվրոպայի տարածքին մոտ պատերազմի սպառնալիք չկա։ Սակայն կարճ ժամանակում Բալկանները վերածվեց ռազմադաշտի, և երկար ժամանակ Եվրոպան որևիցե բան չէր կարողանում կատարել Բալկաններում սկսված պատերազմներին վերջ տալու համար։ Միայն ԱՄՆ-ի միջամտությունից հետո հնարավոր եղավ կանգնեցնել պատերազմը Բալկաններում:

Ռուսաստանի կողմից զորք մտցնելը Ղրիմ ևս ցույց տվեց, որ խաղաղության երաշխավորը ուժերի հավասարակշռությունն է, որի խախտումը պատերազմի առաջացման պատճառ է լինում: Ղրիմի ճգնաժամը նոր պատերազմի սպառնալիք է Եվրոպայի համար, սակայն վերջիններս Ռուսաստանին հակազդելու ռեսուրս չունեն։

1994թ. Արևմուտքը համոզեց Ուկրաինային հանձնել ատոմային զենքը և անվտանգության երաշխիքներ տվեց, սակայն այսօր, երբ ռուսական զորքը գտնվում է Ուկրաինայի տարածքում, որևիցե պետություն շոշափելի քայլեր չի ձեռնարկում, որպեսզի չեզոքացնի Ուկրաինայի համար ստեղծված վտանգը։ Հենց ռազմական պոտենցիալից հրաժարվելու պատճառով Ուկրաինան այսօր չի կարող պաշտպանել իր տարածքային ամբողջականությունը։

Պատմական փորձը ցույց է տալիս, որ պետության անվտանգության իրական երաշխիքը սեփական ռազմական պոտենցիալն է և դրա հավասարակշռությունը այլ պետությունների ռազմական պոտենցիալի հետ։ Հենց խախտվում է հավասարակշռությունը, պետությունները գնում են պատերազմի։

Մինչ օրս Նիկոլո Մաքիավելիի նկարագրած աշխարհը շատ բանով չի փոխվել։ Փաստաթղթերի կամ պայմանավորվածությունների միջոցով հնարավոր չէ հասնել խաղաղության։ Խաղաղության միակ երաշխիքը ուժերի հավասարակշռությունն է։

Exit mobile version