Կովկասյան հնգալեզու (անգլերեն, ռուսերեն, հայերեն, վրացերեն, ադրբեջաներեն) Jam-news.net կայքն անդրադարձել է Գորիսի ճարտարապետությանը: Անահիտ Բաղդասարյանի՝ «Ի՞նչ տուն՝ առանց պատշգամբի. Գորիսը պահպանում է իր ճարտարապետական ավանդույթները» վերնագրված հոդվածը՝ լուսանկարներով, ներկայացված է ստորև:
Հայաստանի հարավում գտնվող Գորիսի առանձնահատկություններից մեկն է, որ այն համարվում է առանձնատների քաղաք: Դրանք տարբեր մարդկանց պատկանող, բայց նույն ոճով կառուցված տներ են:
Չնայած Գորիս քաղաքի կառուցապատումը սկսվել է 19-րդ դարի 30-ականներից, համարվում է, որ այն հիմնադրվել է 1870 թվին:
1870-ին Գորիսը ստացավ ցարական Ռուսաստանի Ելիզավետպոլ նահանգի Զանգեզուր գավառակենտրոնի կարգավիճակ: Եվ այս կողմերի շատ մեծահարուստներ սկսեցին իրենց համար առանձնատներ կառուցել:
Այս տներն իրենց տեսքը պահպանել են մինչև մեր օրերը: Գորիսեցիներն էլ շարունակում են դրանք կոչել իրենց հին տերերի անուններով. օրինակ, Մելիք Հուսենյանի, Գալուստ Բադիրյանի, Յոլյանների…
Պատշգամբներն այդ բոլոր կառույցների համն ու հոտն են: Դրանք «պարտադիր են» նաև այսօր Գորիսում կառուցվող բոլոր շինությունների համար:
Ոմանք վերանորոգել են իրենց հին պատշգամբները՝ պահպանելով 19-րդ դարում Գորիսում տարածված զանգեզուրյան փայտաճաղավանդակների դեկորները:
Կան և դեպի բակ նայող պատշգամբներ: Համայնքային իշխանությունները պնդում են, որ բոլոր պատշգամներն իրենց մշտական ուշադրության կենտրոնում են և պահպանվելու են ամեն գնով:
Ճարտարապետ, Գորիսի համայնքապետարանի քաղաքաշինության և կոմունալ տնտեսության բաժնի պետ Գարեգին Փարսյանի խոսքով, պլանավորվում է առաջիկայում վերակառուցել քաղաքի պատմական կենտրոնը՝ պատշգամբներով, առանձնատների ճակատային մասերով, մայթերով, ամենակարևորը՝ ամբողջովին պահպանելով քաղաքի նախնական տեսքը: Լավ օրինակ Երևանի համար՝ ուր առանց վարանելու քանդում են բոլոր հին կառույցները:
