-Պրն Զոլյան, նախարարությունը երեկ նշանակեց ռեկտորի երկրորդ պաշտոնակատարին: Դուք դրանից առաջ հայտարարել էիք, որ չեք պատրաստվում վայր դնել ռեկտորի լիազորությունները: Ինչպե՞ս եք պատրաստվում աշխատել այս դեպքում:
-Ես աշխաում եմ այնպես, ինչպես աշխատել եմ: Այլ բան, թե ինչպես պետք է աշխատի նոր պաշտոնակատարը: Առաջին պաշտոնակատար, պրոռեկտոր Բալայանը հայտարարել էր, որ կատարում է իր հանձնարարականը և ստանձնում է այդ պարտականությունները զուտ բուհի շահից ելնելով: Հասկանալի է, որ եթե նախարարությունը չի ընդունում իմ ստորագրությունը, մեկ ուրիշը պետք է ստորագրի: Այս առումով նորմալ վիճակ էր տիրում: Սակայն նախարարությանը դա ձեռք չի տվել, նրանք ազատել են պրոռեկտոր Բալայանին ռեկտորի ժամանակավոր պաշտոնակատարի պաշտոնից, որը նա զբաղեցրել է ընդամենը երկու օր, և ներկայացրել են նոր պաշտոնակատարի թեկնածուի: Իմ կարծիքով՝ դա եղել է մի շոու, որպեսզի երեկոյան լուրերով ցույց տան: Հավաքել են տարբեր մարդկանցից դահլիճ, որոնք խորհրդի անդամներ չէին, տարբեր ամբիոններից մարդիկ, որոնք կարող է՝ նեղացած լինեին ինձանից ինչ-ինչ պատճառներով: Ընդամենը տասը րոպե փոխնախարարի ծրագրի ներկայացումից և ծափահարություններից հետո նիստն ավարտվեց, որպեսզի չստացվի այն, ինչ տեղի է ունեցել պրն Աշոտյանի հետ: Այսինքն՝ դրանից հետո բոլորը փախան, և ժամանակավոր պաշտոնակատարը չէր կարող անգամ մտնել կաբինետ, մնաց ամբիոնում: Չնայած ռեկտորը կաբինետով չի որոշվում, բայց եթե ուզում է՝ թող գա ու նստի այնտեղ: Այսօր ես համոզեցի ուսանողներին, որ նրանք դասադուլ չանեն, քանի որ այսօր խնդիրներ կան, լուրջ շրջան է՝ պետական քննություններ, վերահանձնումներ, ընթացիկ քննություններ:
-Համացանցում տեսանյութ էր տարածել, որտեղ Դուք կազմակերպում եք դասադուլ՝ տղաներին ասելով, որ չմասնակցեն, իսկ աղջիկներին ծաղիկներով ուղարկում էիք դասադուլի: Դա ինչպե՞ս հասկանալ:
-Դա աղավաղում է, և մամուլը վերջիվերջո պետք է պատասխանատվություն ունենա: Մեր ուսանողներից մեկին ոստիկանությունն անհասկանալի ձևով տարել էր քաղմաս: Արդեն քաղմասից վերադառնալուց հետո ես ասել եմ՝ հաջորդ անգամ, եթե նման բան լինի, պահպանեք տղաներին, թող տղաները մեջտեղում կանգնեն: Ինչ-որ քաշքշուկ էր եղել համալսարանում, ոստիկանությունը ներս էր մտել և տարել տղաներից մեկին: Եթե աղջիկներ լինեին, դժվար կլիներ պատճառաբանել, որ քաշքշուկ է եղել: Երեկ (25.04.2012) լուրերով հայտարարել են, որ դասախոս Նվարդ Մանասյանը հայտարարություն է տարածել, որ Հայաստանը զրկեն Բոլոնիայի համակարգի քարտուղարությունից, որը մեծագույն նվաճում է: Երկու սուտ. դա որևէ նվաճում չէ, պարզապես որևէ այլ երկիր չի ցանկացել, իսկ Հայաստանը հանձն է առել դա: Երկրորդ՝ Նվարդ Մանասյանը նման բան չի ասել: Ինչպես տեսնում եք՝ երկու սուտ միանգամից:
-Ե՞րբ և ինչպե՞ս հասունացավ Ձեր և նախարար Աշոտյանի հակամարտությունը:
-Ես չէի ցանկանա, որ մենք անձնավորենք այս իրավիճակը: Խոսքը բուհերի զարգացման մասին է, որը ենթադրում է որոշակի պայմաններ: Նախևառաջ դա բուհական, համալսարանական ինքնավարությունն է և ակադեմիական ազատությունը: Դա ամրագրված է ՀՀ սահմանադրությամբ: Նոր ես կառավարության թուղթ եմ ստացել, որտեղ գրված է՝ ինքնավարությունն անսահմանափակ չէ. բայց այն աստիճանի անսահմանափակ չէ՞, որ նախարարը հաշվի, թե ռեկտորը քանի օր է բացակայում, երկու օր թույլ տա, երկու օր թույլ չտա: Սա մի քիչ ծիծաղելի է: Նախարարությունը պետք է իրականացնի քաղաքականություն, այլ ոչ թե հետևի չակերտներով է գրված այս կամ այն բառը: Վերջապես ամոթ կա և չի կարելի սուտ բաներ ասել: Երբ որ ասում են, որ տարիներ շարունակ տրվել են գոյություն չունեցող մասնագիտության դիպլոմներ, նայե՛ք, ունենք լիցենզիա այդ մասնագիտություններով՝ չնայած այդ մասնագիտությունների գծով լիցենզիան 2010թ. չէ, այլ 2008թ., երբ տալիս էինք դիպլոմներ այդ մասնագիտություններով: Այդ մասնագիտությունները գոյություն չունեցող դարձան նախարարության պատճառով, որը պետք է քաղաքականություն մշակի, այլ ոչ թե ստուգի, ոստիկանի պարտականություններ կատարի: Եվս մեկ լուրջ հարց է անգրագիտությունը: Ես չեմ վախենում այդ բառից, քանի որ երբ ուսանողը թելադրության մեջ 20 սխալ է անում, մենք նրանք անվանում ենք անգրագետ: Եթե պաշտոնյան կեսէջանոց հրամանում 4-5 սխալ է թույլ տալիս, ինչու չասենք: Օրինակ՝ ռեկտորը գործադիր մարմին է, իսկ հրամանում գրված է գործադիր մարմնի ղեկավար: Կամ ստուգողները տեղյակ չէի՞ն ստուգումների մասին ՀՀ օրենքից: Այսինքն՝ ոչ կոմպետենտություն, քաղաքականության բացակայություն, բազմաթիվ այլ երևույթներ, որոնք հարիր չեն համալսարանական կյանքին, քանի որ այսօր համալսարանական կյանքը պետք է լինի կրեատիվ տնտեսության մի մաս: Ցավոք Հայաստանում այդ կրեատիվ, գիտելիքի վրա հիմնված տնտեսություն չկա, և այնտեղ, որտեղ ինչ-որ բան հասունանում է, միջավայրն այն խեղդում է:
-Բայց ինչո՞ւ հենց Բրյուսովի համալսարանը: Արդյոք ԵՊԼՀ- ն իր ինքնավարությամբ և ստեղծագործականությամբ ավե՞լ էր մնացած բոլոր համալսարաններից և ինստիտուտներից, թե՞, ինչպես մամուլն է գրում, խնդին այն է, որ Դուք միակ անկուսակցական ռեկտորն եք:
-Չեմ կարծում: Ես՝ որպես առաջին խորհրդարանի անդամ, հիշում եմ, թե ինչպես մենք որոշում կայացրինք, որ պետական մարմինները և բուհերը չլինեն կուսակցականացված, այլապես անհնար կլինի աշխատել: Այն, որ մեր բուհը կուսակցականացված չէ, ընդունելի էր բոլորի համար, և մեր նկատմամբ պրետենզիա չկար: Այդ պատճառով չեմ կարծում, որ խնդիրը դա է: Այդ պատճառով կարևոր է նախարարության քաղաքականությունը: Եթե նախարարությունը հայտարարել է, որ ես անցած տարի 55 օր բացակայել եմ հանրապետությունից, թող ներկայացնի, թե որտեղ եմ եղել, ինչ հեղինակավոր ատյաններում եմ ներկայացրել ինչպես մեր բուհը, այնպես էլ հանրապետությունը: Վերջիվերջո մեր կանոնադրությունում գրված է, որ ռեկտորը ներկայացնում է համալսարանն արտերկրում: Բուհի հիմնական եկամուտները վճարովի ուսումից է, իսկ այն, ինչ ստանում ենք պետական բյուջեից, երեք անգամ քիչ է այն գումարից, որ ստացվում է արտասահմանյան դրամաշնորհներից: Ստացվում է, որ արտասահմանյան համագործակցությունը մեզ ավելի շատ է գումար է ապահովում: Եվ ոչ միայն. համագործակցությունը պարտադրում է անընդհատ զարգանալ և համապատասխանել արտասահմանյան չափանիշներին: Եվ մենք հասանք դրան. օրինակ՝ մեր ժողովածուն հրատարակվել է որպես ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ժողովածու: Այս տարի մենք պատրաստում ենք միջազգային կոնֆերանս, և եթե առաջ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն էր մեր կողքին, ապա այսօր Եվրախորհուրդը: Այս ամենը ձախողվեց, քանի որ հիմա մի քանի կոնֆերանսների պիտի գնայի հրավիրող կողմի հաշվին, իսկ ես ստիպված եմ նստել Երևանում՝ որպես շենքի պահակ: Մի՞թե նրանք չեն հասկանում, որ շենքի պահակը և ռեկտորը տարբեր պաշտոններ են: Եթե շենքի պահակը բացակայում է, ապա դա լուրջ խախտում է, իսկ ռեկտորի պարագայում պետք է պարզել թե, որն է դրա պատճառը և որքանով է դա ազդում ուսումնական պրոցեսի վրա:
-Դուք նախկինում էլ բավական երկար ժամանակով բացակայել եք Հայաստանից: Ինչո՞վ է պայմանավորված, որ այսօր են հիշում դրա մասին, նկատողություն անում, այնուհետև երկրորդ նկատողությունն անում ու հեռացնում:
-Մամուլում շոշափվում է այն կարծիքը, որ շենքի հարցն է, բուհը պետք է միացնեն: Ես չեմ կարող ասել, բայց պրն նախարարը հրաման արձակեց, հետո որոշակի դիմադրության տեսնելով՝ չեղյալ հայտարարեց այն և նոր հրաման արձակեց, որով մեզ զրկում է մեր հիմնական մասնագիտությունների՝ լեզվաբանության, լեզվաբանության և միջմշակութային հաղորդակցման լիցենզիաներից: Ինչպես է աշխատում շղթան՝ մենք պետք է տույժ ու տուգանքներ տայինք, որը բուհը չունի, ինչի հետևանքով հարկայինը պետք է շենքը վաճառքի հաներ: Բացի այդ, ընդամենը 400 լիցենզավորված ուսանողների համար բուհ չես պահելու: Բնականաբար պիտի միացնեին: Ես հիմա եմ ենթադրում սա, այն ժամանակ մտածում էի՝ սա ոչ կոմպետենտության արդյունք է:
Ես Եվրախորհրդի փորձագետ եմ, և իմ գործունեությունը կարգավորվում է միջազգային պայմանագրերով: Պրն նախարարը պետք է չեղյալ հայտարարեր Եվրախորհրդի որոշումը և նրա՛նց գրեր, ոչ թե ինձ՝ ինչն է գտնում նպատակահարմար, ինչը՝ ոչ: Սովորություն է դարձել, ցանկացած հարց գրվում է ոչ նպատակային, պիտի հետո գնաս, համոզես, խնդրես: Աշխատելու այս ֆեոդալական ոճը հարիր չէ զարգացող համալսարանին:
-Այսօր Դուք միայնա՞կ եք Ձեր պայքարում:
-Ոչ: Անկախ ինձանից ստեղծվել է մեծ շարժում եվրոպական մասշտաբով, ինչը խոսում է նրա մասին, որ մեր բուհն ինտեգրված է միջազգային համակարգին: Ինտերնետում մարդիկ դժգոհում են, թե ինչպես նախարարը կարող է աշխատանքից ազատել ռեկտորին: Մարդիկ չեն խորացել, թե ինչն է դրա պատճառը՝ որոշ դեպքերում ճանաչելով բուհը կամ ինձ: Բայց այդ փաստը նրանց համար հարիր չէ, նրանք չեն հասկանում՝ ինչ է կատարվում Հայաստանում: Այս հարցը տալիս են նաև Եվրոպայի խորհրդում: Ներկայիս իշխանությունը չհասկացավ, որ իմ դեպքում խախտված է միջազգային պայմանագիրը և ոչ թե Սուրեն Զոլյանի հետ, այլ՝ միջազգային փորձագետի: Այսինքն՝ դա դառնում է Եվրոպայի խորհրդի հարց:
-Դուք դիմել էիք դատարան, որը չէր ընդունել հայցը: Ո՞րն է լինելու երկրորդ քայլը:
-Դատարանը մերժել է, պետք է դիմեմ վերաքննիչ դատարան: Դատարանում մեզ բացատրեցին տասը էջով, թե ինչու են մերժում քննարկել հարցը, ոչ թե ինչու են հայցը մերժում: Բացատրության մեջ գրված էր, որ վարչական դատարանը քննարկում է այս-այն հարցեր, այդ թվում՝ միջազգային պայմանագրերի խախտումները: Եթե այս հարցը դատարանների իրավասության մեջ է, ինչ տարբերություն՝ ինչ ձևով է այդ իրավունքը խախտվել: Ամենաապշեցուցիչն այն է, որ կառավարությունից ստանում եմ բացատրական նամակներ՝ ստորագրված արդարադատության նախարար պրն Թովմասյանի կողմից, որն իրենից ներկայացնում է բառախաղ: Սրանք հռետորական արվեստի ոչ հաջող նմուշներ են, բայց որպես իրավական փաստաթուղթ չեն կարող ընդունվել: Այսինքն՝ Հայաստանի քաղաքացին ստիպված է նման պատասխաններ ստանալ ասենք չորս տարի շարունակ: Իմ դեպքում ՀՀ իշխանություններին Եվրոպայի խորհրդի կողմից ժամանակ է տրվել ազգային մակարդակով հարցը կարգավորելու համար:
-Մամուլում շրջանառվեց, որ Դուք հանդիպում եք ունեցել նախագահ Սերժ Սարգսյանի հետ: Որքանո՞վ է դա համապատասխանում իրականությանը:
– Նախագահի հետ ես հանդիպել եմ հանրային խորհրդի շրջանակում: Ես չէի ցանկանա խոսել դրա մասին, միայն կարող եմ ասել, որ շրջանառվող տեղեկության մի մասը ճիշտ է, մի մասը՝ ոչ:
-Այս ամբողջ պատմությունը ի՞նչ ազդեցություն կարող է ունենալ, մանավանդ, եթե հասել է եվրոպական մարմիններին:
-Նախ պաշտոնյան պետք է գիտակցի, որ ամեն ինչ, ինչը գրում է, հեշտությամբ չի կարող անցնել: Երկրորդ՝ մենք տեսանք, որ բուհը կարող է պաշտպանել իր ինքնավարությունը: Հիմնականում ուսանողությունն է ավելի ակտիվ, քան դասախոսները, քանի որ դասախոսների համար անհասկանալի է, թե ինչպես նրանք կարող են միջամտել ռեկտորի ընտրության հարցին՝ ում նշանակեն, նա էլ կլինի: Երիտասարդությունն ավելի ճիշտ է հասկանում համալսարանի առաքելությունը: Ես ուրախ եմ, որ մեր համալսարանում մենք կարողացանք ստեղծել նման մթնոլորտ: Բոլոնիայի համակարգի հիմնական կետերը սկսվում են ակադեմիական ազատության և համալսարանների ինքնավարության սկզբունքներով: 10-րդ կետը վերաբերում է ուսանողների մասնակցությանը ոչ թե նիստերին, այլ կառավարման գործընթացներին: Ուսանողների համար միևնույնը չէ, թե ով է լինելու բուհի ղեկավարը: Երրորդը՝ Եվրոպայի խորհրդի արձագանքն է, այսինքն՝ նրանք անտարբեր չեն Հայաստանի նկատմամբ, մեզ համարում են իրենց գործընկերներ: Հենց դա էլ նշանակում է ինտեգրացիա:
-Համալսարանում դասերն ընթանո՞ւմ են բնական հունով:
-Այո, ես խնդրել եմ ուսանողներին, որ վերադառնան դասերի բնականոն ընթացքին:
