Արվեստագետը միայն իր փղոսկրե աշտարակում չպետք է փակված ստեղծագործի, այլ ունենա դիրքորոշում և կարողանա այդ դիրքորոշումն արտահայտել, «Օրակարգ»-ի հետ զրույցում ասում է արձակագիր, դրամատուրգ Կարինե Խոդիկյանը:
-Տարիներ առաջ «Գրական թերթ»-ի խմբագիրն էիք. ինչո՞ւ հեռացաք և հետո վերադարձաք։
-Երջանկահիշատակ Անդրանիկ Մարգարյանը հրավիրեց ինձ աշխատելու մշակույթի նախարարությունում և իմ «ոչ»-ին միանգամից կարողացավ հակադարձել ինձ համար շատ կարևոր մի նախադասությամբ՝ «Գնա և փորձիր օգնել մշակույթի մարդուն»: Եվ այդ մի նախադասությամբ որոշումս կայացվեց:
Նախարարությունում աշխատեցի մինչև «մարտյան» հայտնի դեպքերը… Դրանից հետո հրաժարական տվեցի: Մի քանի ամիս առաջ Գրողների միության նախագահ Լևոն Անանյանը ինձ առաջարկեց «Գրական թերթ»-ի խմբագրի աշխատանքը, որովհետև նախկին խմբագիրը ինքն էր ուզեցել հեռանալ: Այսինքն՝ ես որևէ մեկի տեղը չեմ գրավել… Գնացել եմ… Վերադարձել եմ:
-Նոր ասելիքո՞վ եք վերադարձել։
-Գիտեք, թերթի ասելիքը, բնականաբար, ժամանակն է թելադրում: 2001-2004 թթ. «Գրական թերթ»-ը ինչ-որ չափով նման է այսօրվան: Ինչո՞վ է նման, իհարկե, ասելիքի սրությամբ: Ես միշտ կողմնակից եմ եղել այն մտքին, որ արվեստագետը միայն իր փղոսկրե աշտարակում փակված չստեղծագործի, այլ ունենա դիրքորոշում և կարողանա այդ դիրքորոշումը արտահայտել: Պոետ կարող ես չլինել, բայց քաղաքացի լինել պարտավոր ես. բոլոր ժամանակներում իմ նշանաբանը սա է եղել:
-Սովորաբար կնոջ ստեղծած գրականությանն ավելի թեթև են նայում։ Ինչո՞ւ, ո՞րն է պատճառը։
-Եթե այսօր մտնենք համացանց և նայենք գրական կայքերը, ապա մեկ տղամարդու անվան կողքին կգտնենք առնվազն երկու կին գրողի անուն: Ի դեպ՝ կանայք ավելի խորն են արտահայտում իրենց ասելիքը:
-Գրականությունն ինչպե՞ս պետք է համադրվի օրվա քաղաքականությանը կամ, ընդհանրապես, պե՞տք է համադրվի։
-Մի քանի օր առաջ Իսահակյանի անվան գրադարանում Բախտիար Հովակիմյանի գրքի շնորհանդեսն էր՝ դրամատուրգ Վաչե Հարությունյանի մասին: Մի անուն, որը 30-40-ականներին շատ հայտնի է եղել, նրա պիեսները բեմադրվել են մեր գրեթե բոլոր թատրոններում, բայց այսօր անհայտ է՝ բացի նեղ մասնագիտական շրջանակից:
Խոսեցի այդ գրքի մասին՝ ասելիքիս այն էր, որ երբ գրականությունը գաղափարական մեխանիզմի տակ է դրվում, երբ գրականության մեջ օրվա հրապարակախոսություն է սպրդում, այն երկար կյանք չի ունենում:
Գրականությունն անշուշտ արտացոլում է մեր այսօրը, բայց էլ ինչո՞ւ ենք ասում գեղարվեստական… Դրա համար կան գրականության տարբեր ժանրեր:
-Ո՞վ է Ձեր հերոսը։
-Ընդհանրապես ասում են, որ ես մեր գրականություն բերեցի նոր կնոջ տեսակը, կնոջ հոգեբանությունը: Բայց իմ հիմնական ասելիքը, երևի, մարդու այն տեսակն է, ով գիտի, որ եկել է, շատ կարճ ժամանակ ունի, գնալու է ու գիտի նաև՝ այդ ընթացքում ինչպես ապրել իր կյանքը։ Եթե օրվա մեջ մի անգամ հիշենք, որ կյանքը անցողիկ է, և՛ ինքդ ես ուրիշ դառնում, և՛ դիմացինին ես այլ կերպ ընկալում:
-Ավելի շատ քե՞զ ես վստահում, թե՞ ընթերցողին։
-Ներքին ձայնի անեկդոտը գիտե՞ք… Ներքին ձայնիդ լսում ես, լսում ես ու միշտ կանգնում կոտրած տաշտակի առաջ:
Պիտի կարողանաս ճիշտ համադրել ներքին ձայնդ, համոզվածությունդ, ինչ-որ բան գրելու առաջին երկու-երեք րոպեների երջանիկ պահերը, դրանից հետո պատեպատ խփվելու ցանկությունը, թե «հերթական էս ի՞նչ եմ գրել», հետո համակերպվելու, որ միևնույն է, շարունակելու ես գրել: Ես ինքս ստեղծում եմ իմ աշխարհը, ի վերջո, ժամանակն ամեն ինչ դնում է իր տեղը:
-Որպես Հայաստանի քաղաքացի՝ բնականաբար չեք կարող անտարբեր մնալ այսօրվա քաղաքական և հասարակական իրադարձությունների նկատմամբ։ Ի՞նչ վերաբերմունք ունեք։
-Իմ վերաբերմունքը «Գրական թերթ»-ում շատ կարճ գրել էի: Իսկական գնահատականը մայիսի 7-ին քաղաքի վրա իջած լռությունն էր:
Այդ օրը քաղաքի վրա մի տեսակ հանցագործի լռություն էր. մարդը, որ հանցանք է գործում, լռում է: Օրբելիի փողոցից քայլելով իջա մինչև Գրողների միություն, և այնպիսի զգացողություն էր, որ լռությունը շոշափելի էր, և ամբողջ օրը ճնշեց մեզ, իսկ օրվա վերջում մաս-մաս եղավ ու եկավ մտավ ամեն մեկիս հոգու մեջ՝ որպես հիշողություն, պատիժ… Բայց մանկուրտները հիշողություն չունեն. այսինքն՝ մեղք չգործածներն էլի պիտի տառապեն, իսկ մեղավորները՝ առա՛ջ, դեպի չգիտեմ ուր…
