Ռեժիսոր Արթուր Սուքիասյանը սկսնակ է կինեմատոգրաֆում. նա ընդամենը մեկ պրոֆեսիոնալ կարճամետրաժ է նկարահանել, թեև կինոաշխարհին լավ է ծանոթ. Արթուրը մի քանի տարի աշխատել է «Ոսկե ծիրան» փառատոնում, վարում է «Կինոսրահ» հեղինակային հաղորդաշարը, մասնակցել է Հայ-թուրքական կինոպլատֆորմին, որի շրջանակներում նկարահանված «Աղավնիների վարպետ» վավերագրականը ցուցադրվել է Ստամբուլի միջազգային կինոփառատոնում: Այժմ նա պատրաստվում է հաջորդ ֆիլմին, որը ևս նվիրված է հայ-թուրքական հարաբերություններին: ՍիվիլՆեթի տաղավարում Արթուրը պատմել է նոր նախագծի, թեմայի ընտրության պատճառների և երիտասարդ ռեժիսորի իր փորձառության մասին։
— Արթուր ի՞նչ ֆիլմ է լինելու, ի՞նչ միջոցներով եք իրականացնելու նախագիծը։
— Հիմա նախապատրաստական փուլում ենք: Մեկ տարի առաջ ես այդ սցենարով մասնակցեցի Eurasia Doc ծրագրին, սցենարի վրա աշխատեցի ֆրանսիացի մասնագետների հետ: Ամռանը «Ոսկե ծիրանի» ընթացքում եղավ «փիչինգ», որից հետո նախագծով հետաքրքրվեցին եվրոպացի պրոդյուսերները: Հիմա սպասում ենք պատասխանի Ֆրանսիայի ազգային կինոկենտրոնից։ Եթե ամեն ինչ լավ ընթանա, նկարահանումները կսկսենք աշնանը Ստամբուլում։
Պատմությունը 1960-ականներին Ստամբուլում հիմնադրված հայկական ճամբարի մասին է: Այնտեղ երեսուն տարվա ընթացքում հազարավոր հայ երեխաներ հայկական կրթություն են ստացել: Ճամբարի նպատակը ամբողջ Անատոլիայից հայ երեխաներին հավաքելն ու նրանց ազգային ինքնությունը պահպանելն էր: Երեսուն տարի անց թուրքական կառավարությունը որոշել է փակել ճամբարը՝ համարելով, որ այն ահաբեկիչներ է պատրաստում։
Սյուժեն նվիրված է այդ ճամբարի սաներին, որոնք հիմա 40-45 տարեկան են: Եղբոր և քրոջ պատմություն է, որոնք, 14 տարի կողք կողքի ապրելով, չեն իմացել, որ հարազատներ են: Որբանալով փոքր տարիքում՝ նրանք հայտնվել են տարբեր ընտանիքներում և հանդիպել են միայն ճամբարում: Հերոսներն իրական են, նրանց հարաբերությունները հիմա մի քիչ բարդ են, հետաքրքիր։
— Ձեր նախորդ ֆիլմը՝ «Աղավնիների վարպետը», որը 2010թ. ցուցադրվեց Ստամբուլի կինոփառատոնում, կրկին հայ-թուրքական հարաբերությունների մասին էր։ Այս ֆիլմի թեման ընտրելիս մտածե՞լ եք, որ քաղաքական ենթատեքստը կարող է աջակցել ֆիլմին։
— Ճիշտն ասած՝ առաջին ֆիլմի ժամանակ էլ չեմ մտածել այդ մասին: Ասեմ, որ առաջարկներ եմ ստացել եվրոպացի և ամերիկացի մի քանի պրոդյուսերներից, որոնք պնդում էին, որ եթե «Աղավնիների վարպետում» շեշտեմ քաղաքական ենթատեքստը, կաջակցեն ֆիլմին։ Բայց ես հրաժարվել եմ: Այն ավելին էր ինձ համար:
Ես ծնվել եմ Գյումրիում և ապրել հենց աղավնիների վարպետների փողոցում: Մեծանալով այդ միջավայրում՝ միշտ մտածել եմ, որ դա հետաքրքիր թեմա է: Երբ հիմնադրվեց Հայ-թուրքական կինոպլատֆորմը, և պատուհան բացվեց, ինձ հուշեցին, որ կարելի է դիմել թուրք կինոգործիչներին և գտնել աղավնիներ պահող թուրք վարպետ, որը կմասնակցի ֆիլմին:
Իմ հերոսը իրոք չէր եղել Կարսում և առաջին անգամ նկարահանումների ժամանակ է հայտնվում մի քաղաքում, որտեղ հայրն է ծնվել ու ապրել, և ցեղասպանության ժամանակ հենց այնտեղից փախել Վրաստան, այնուհետև՝ Գյումրի: Ինձ հետաքրքիր են այս պատմությունները, և կարևոր է, թե ինչպես կմատուցեմ դրանք: Ափսոս է չխոսել այս մասին: Ես սիրահարվեցի այս մարդկանց պատմություններին:
— Ընդհանրապես, փառատոների առաքելությունների թվում մարդկանց ծանոթացնելն է, համագործակցությունը խթանելը։ Դուք՝ իբրև «Ոսկե ծիրանի» ակտիվ մասնակից, ի՞նչ կարծիքի եք՝ արդյոք այն կատարում է այդ առաքելությունը, կա՞ն արդյունքներ։
— Վարպետության դասերը, իհարկե, տալիս են այդ հնարավորությունը: Քշիշտոֆ Զանուսին, Ատոմ Էգոյանը, Ջո Սթելինգը, Աբաս Քիառուսթամին իրենց դասընթացների ժամանակ մեծ ուշադրություն են դարձնում պրակտիկ աշխատանքին: Մի քանի օրվա ընթացքում ներկայացվում է սցենար, և նկարահանվում է ֆիլմ: Դա օգնում է վարպետների հետ կապ հաստատել, նրանք էլ ճանաչում են, հետո հաճախ առաջարկում են աջակցություն, օգնություն:
Կարևոր է մեկ այլ բան. պետք է ակտիվ լինել և, մասնակցելով փառատոնին, պատրաստ լինել հանդիպումներին: Փառատոնի հյուրերի ցանկին, ծրագրին քաջածանոթ լինելով՝ կարելի է կողմնորոշվել՝ ումից ինչ սպասել: Չէ՞ որ այդ փառատոներին գալիս են ռեժիսորներ և պրոդյուսերներ, որոնցից շատերը նոր նախագծեր են փնտրում, կամ փառատոների ղեկավարներ և դիստրիբյուտորներ։
— Դուք՝ իբրև փառատոնի մասնակից, զգացե՞լ եք հետաքրքրվածություն։
— Չեմ կարող ասել՝ շատ, բայց քանի որ ես «Ոսկե ծիրանում» վավերագրական ֆիլմերի ծրագրի ժյուրիի կոորդինատորն եմ, ինձ համար դա իհարկե լավ հնարավորություն է: Պատկերացրեք՝ ամեն տարի հանդիպել և աշխատել ժյուրիի անդամների հետ, որոնց մեջ շատ նշանակալի դեմքեր են լինում, քննարկել ֆիլմերը, կապեր հաստատել։
Իհարկե, դեր են խաղում նաև անձնական հարաբերությունները։ Պետք է պարզապես լինել ավելի ազատ և պրպտող։ Ոչ մի պրոդյուսեր չի գա և չի ասի՝ ինչ լավ է, ես հենց քեզ էի փնտրում։ Առավել ևս խոշոր փառատոներում, որտեղ պետք է պարզապես վազել, որ հասցնես։ Մեզ մոտ հնարավորություն կա, պետք է ավելի համարձակ լինել, հանդիպել, խոսել պրոդյուսերների հետ։
— Արթուր, Դուք հանդես եք գալիս իբրև ռեժիսոր, դերասան և պրոդյուսեր. ի՞նչ տենդենց է սա՝ մի քանի մասնագիտություններ միավորելը։ Հայաստանում կադրեր չկա՞ն։
— Կարծում եմ՝ ցավոտ հարց է։ Սա միայն Հայաստանում չի տեղի ունենում, հատկապես եթե խոսքը վավերագրական կինոյի մասին է։
Ցավոտ է, որովհետև դու մտքում մի բան ունես և փորձում ես գտնել համախոհի, որը կընկալի քո գաղափարներն ամբողջ խորությամբ և կապրի նույն ոգևորությունը: Խնդիրն այն է, որ դժվար է այնպիսի մարդ գտնելը, որը և՛ քո ռեժիսորական մտահղացումները կգնահատի, և՛ կմտածի հաջողության մասին:
Շատերն են գալիս այս լուծմանը հիասթափություններ ապրելուց հետո։
— Երիտասարդ ռեժիսոր, որը զբաղվում է վավերագրական կինոյով. անշուշտ, ինչ-որ պահի Դուք կցանկանաք նաև խաղարկային կինո ստեղծել, ունե՞ք նման ծրագրեր։
— Ճիշտն ասած՝ այո;: Սկսել եմ առաջին քայլերն անել այդ ուղղությամբ: Ուզում ենք ամռանը փորձել առանց բյուջեի մի կարճամետրաժ նկարել, որը կկոչվի «Լուսինը քաղաքի վրա»:
Երիտասարդական հեքիաթային, գունեղ պատմություն է լինելու մի լրագրողի մասին, որը փնտրում է իր խմբագրին։ Հանկարծ սկսում են ինչ-որ տարօրինակ բաներ կատարվել՝ անհասկանալի զանգեր, աղջիկ սրճարանում և այլն: Այդ օրը նրա կյանքը տակնուվրա է լինում։
Կարծում եմ՝ հիմա շատ լավ առիթ է դիմել բոլոր նրանց, ովքեր ցանկանում են միանալ այս նախագծին՝ մենք սպասում ենք աջակցության ու մասնակցության։
Զրուցել է Մարիա Հովսեփյանը
Հարցազրույցն ամբողջությամբ կարող էք դիտել այստեղ:
